(Жалғасы, басы; Наным дәстүрі және ар блімінің философиясында)

Әрбір баяндауға, насихатауға тиісті жаратылыс себебінің негізгі жаратылу сипатын білмейтін болсақ, онда қандай да бір философиялық сөз даналығында, ойдың тазалығы да болмай, адасушылықты және теріс пайымдауды туындатады. Адамзат әлеміндегі дінге бөліну, ғылыммен адамзат өмірін дінен бөлек деп танудан бастап, барлық  зұлымдықтар мен адамзат тарихындағы тарихи оқиғалар, бүліншіліктер мен апаттарадың негізгі себебі де жаратылыс туралы, өзіміздің рухани болмысымызды, жан сырын, философиялық ойымыздың, тылысым құпиясын жете меңгере алмаудан, яғни адамзатың шығу, пайда болу тегінің білімін меңгере алмаудан ғана туындайды. Жаратушымыздың, Адам атамызды жердің негізі, су ішіндегі топыр-көп үн, жанның негізі сансыз- ақтан яғни жанннаттық жағдайдағы көмес биологиялық, физикалық өрістік сипаттағы материальдық емес топырақтан жаратып, оған рухын яғни таза ақылды бергені мәлім жағдай. Сонымен бірге жаратылыс нәрселерінің қасиетін белгісі болған сөз атауларын яғни ілімді үйретіп, және оның барлық ішкі сырына жаратылыс қозғалыстық қабілетіне қарай  ат беріп, жаратылыс нәрселернің қасиетін, білімін алғашқы меңгерген де Адам атамыз болды.  Сонымен Адам болу, дегеніміз бүтіндікке айналу үшін таза ақылды, естілікті және білімді меңгеріп, періштелік тегімізді тауып, ілімді, әрі білімді жан-Адам болу керек.

Ол кезде барлық періштелерді және жеті түрді алдымен жаратып, сегізінші түр «Ақ»-қа  жанға яғни бейнеленген Адам атамызға қызметке бұйырып, тек қана Ібіліс періштесінің Адам атамызға қызмет қылуға бас тартқаны да мәлім. Қандай да жаратылыс себебінің білімін меңгеру үшін, «Барлық жаратылыс нәрселерін жұбымен және парымен жараттым» деген бұлжымайтын «аксиома» заңдылығына бағыну керек.  Адам-негізінен бастапқыда жалғыз ақ болып жаратылды яғни құдайлық негізге ұқсас жаратылыс еді. Сондықтан қазақта; «Аққа құдай жақ» деген сөз бар. Ал әрбір бүтіндік бөлшекке бөлінгенде міндетті түрде түрлік де сапалық та, қасиетік те өзгеріске түсіп, әрбір бөлік қасиеттік сапасымен еркешелену керек. Клеткалар да өздігінен бөлінбейді. Міндетті түрде сыртқы әсердің салдарынан және түп негігі қасиетті сақтай отыра, қосымша қасиетімен ерекешеленеді. Адам атамыздан, Хау анамызды жаратқанда да осындай әйел, еркек екі түрлі сапаның пайда болуымен, яғни оң теріс бір-бірімен тартылу қасиеттік сапамен де жаратылғаны да хақ. Олай болса, негізгі адамзатың сапалық жағынан ұқсасы ретінде және  Ібіліс періштесі де адамға ұқсас жаратылыс егесі пары болып, бірақ адам ақылына, естілігіне жанға қарама қарсы жақсы мен жаманды ажыратуға себепші қайшылықтағы жаратылыс болды. Ібіліс періштесінің жаратушы иемізге қарсы шығуымен, теріс ойға аққа қарсы жартушымыздың қарғысына ұшырап, қараға, қаралыққа айналуымен жаннатта да, кейінгі тіршілік орны болған жерде де Адам атамыздың тәнінен тыс барлық жаратылыс себептерінде болуы да шартты жағдай. Себебі ақтың ішінде барлық түрлердің сипаты болса, сол сияқты қараның ішінде барлық түрлердің де сапасы болатынын ескерген жөн. Егер ібілісті жалқы немесе жалғыз ғана ерекше жаратылыс иесі десек, онда құдайлық негізде екеу болып шыға келеді. Сондықтан ібілісте жұбымен, парымен жаратылығаннан тіршілік иесі болмақ. Енді әрбір жаратылыстық нәрселердің өз ортасында да жұбымен жаратқанын ескерсек, ібілістің де екі түрлі физикалық, билогиялық сипаты болып, ібіліс періштесі де негізінде оттан жаратылып, оттың де екі түрлі салқын және ыстық қасиеті барын да білген жөн. Ыстық қасиетті оттың тегінде (ОТЕГІ-О2) қалып, оттың тегі яғни теріс ойдан жын және шайтан болып бейнеленген. Сонымен ібілістің Адамға қызмет жасауынан бас тартуынан кейін оң өрістегі сипаты қарғалған   ағашқа (шырша) жынның негізіне айналып, ал  теріс өрістегі жұптық сипатын шайтанға айналдырған. Жын көз, көруші ал шайтандық тіл-үнге, «ысқа» жыланға айналаған еді. Жаннатағы жын ағашы «Жақсылық пен жаманшылықты ажыртаушы» болып, және мәңгілік өмір ағашы «Арша» да бар еді. Сонымен жылан шайтан болып, Хау анамызбен сезімдік байланысқа түсіп, жын ағашынан; «Осы мәңгілік өмір ағашы», деп жемісінен  дәм татуға нәпсі болып азғырып, онан Хау анамыздың Адам атамызды алғашқы болып дәм татуға мәжбүрлеп, сонымен атамыз бен анамызда әурет көздері пайда болды және көздері ашылып,  бір-бірін әуретті жерлерін өздерінің  өрістік зейнет киімінің (білімдік өрісі) жоғалып, жалаңаштықтарын да байқаған еді. Сонан бұл көздерді жабу үшін, жаннатағы ағаштың жапырақтарын пайдалынып, кейінен бұл иман жапырағы болып аталды. Ата-аналарымыз сондықтан жаннатта өмір сүруге болмайтын киімсіз жалаңаштық, арсыздық жағдайға жетіп, жын шайтанмен тұтастықта физикалық өмірден материалдық түрге , биологиялық тіршіліктегі өмірге ауысуға, қайтадан топырақтың су және қаралықпен араласқан негізі балшықтан жаратылуға тура келді. Бұл жағдайдың бәрі жер әлемінде болғаны, жаннатық бақтың, ұжмақтың да жер үстінде екенін және біз оны материальдық жағдайдағы көзімізбен анықтай алмайтынымыз себебі де екі арада, өрістік екінші физикалық жағдайда  өлімнен перде тұрғанын да білген абзал. Сонымен бірге ата-анамыз да екі түрлі өлімдік сатыдан өтіп, үшінші жағдайда ажал болып, тәннің жоғалуы қайта топыраққа, құмға айналуы болғанын естен шығармау керек. Ібілістің де жын және шайтан болып, екеуінің өз ара қосылмай,  адамзаттың тіршілігі тәні арқылы ғана көбейіп, жетілу керек. Адам баласы қарапайым әкелік ұрықтан және аналық қаннан қалай жетіліп өсіп өнсе, жын мен шайтан да осындай жағдайда шайтан ана қанында болып, жын ұрғы нәсіл түрінде еркек ұрығында балып, адам баласымен бірге өсіп өніп адамзатпен рухани, және жанынмен бірге өсу арқылы біртұтастыққа айналу керек.  Тек осындай жол арқылы ғана ібілістің қайта періштелік дәрежесімен адамзаттың рухани физикалық денесімен бірге жаратушыға құлшылық қылушы болып, жаннатқа енетінін Аллла тағаланың үкімін де есте ұстаған жөн. Жын мен шайтан негізінен екі түрлі қасиеттегі нәпсі болып, адамзаттың тіршілігінің, өсіп –өнуінің де азғындыққа түсуінің де басты себепшісі, қозғалысқа керек қолқабыс болып саналады. Оттың екі сипаты болып салқындық түрі- сумен, яғни шайтанмен байланысты болып, судан жан негізі пайда болатын және Хау анамыздың да, атамыздың оң қабырғасынан пайда болған ұрық суынан екенін ескерсек, шайтандық қуатта қанмен байланысты әйелзатарынан тәндік қуаттық шамасы болып табылады. Ал ер азаматтар негізінен топырақтан, құрғақтан яғни ыстықтықтан жаратылғандықтан жын қуатының негізі болып саналады. Жаратылыста, шайтан қуаты сумен байланысты барлық жартылыс егелерінде бірге тіршілік етіп, ал жын қуаты барлық ағашқа тән, өсімдіктерде болып және сусыз тіршілік жоғын ескерсек,  онда жер бетінен азық алатын барлық малдарда да, азықтарда да жын мен шайтан қуатының негізі болатыны да естен шығарамау керек. Сол сияқты адам баласына тән жан негізінен барлық жанды тіршілік егелерімен тығыз байланыста болатынын да білген жөн.

Отпен судың арасын да жалғап тұратын ағаш болып, адамдық қасиетте , жанның үйі де көркем сөзбен және жын қуатын да тазарту арқылы өсіретін рухани «Ағашқа» яғни текке байланысты екенін де білген жөн. Сондықтан ағаштың негізінен қара және ақ түрінің бірлігі «МАН» деген сипаттары бар.  Сонымен қуаттар үш түрлі сапада; физикалық, биологиялық, химиялық орта арқылы негізінен физикалық жағдайда ғана тұтатастыққа жетіп, өз бетінше тіршілік ете алады да. Бастапқы жаннатық екі ағаштан және қозғалыс басы үш қуаттардың бірлігінен 5-қуаттық, адам тіршіліг өмірі барысында жансыз шеріктердің, жын әскерлердің пайда болатынын да білген жөн. Ал, адамзат үшін дін қағидалары арқылы насихаталып,бұл қуаттарды көбейту арқылы және ақылды меңгерту арқылы, өзімізге жан арқылы ғана басқарылатын аруақтық серік қылып қосып, біртұтас физикалық денеге яғни қарадан, қызылға, қызылдан аққа және жарықтық сапаға да айналуымыз керек. Қазақ даналғындағы; Аруақ- ұғымында жан арқылы басқарылатын періштелердің, шеріктердің, жын әскерлерінің біртұтастық қауымын астарлы түрде ескертеді және барлық киелі кітаптарда да баяндалған аяттар да жеткілікті.

Енді жеке-жеке қысқаша түсіндіре кетсек; Пайғамбарымыздың өсиетінде; «Шайтан адамзатың қанында болады» деп ескерткеніндей, адам баласының қаны шайтансыз яғни натрий, йод, сутегінің иондарынсыз болу да мүмкін емес. Әйелмен еркектің ас қорыту еркешелігінің де болуы да ғылымда белгілі болғанмен, түп негізгі философиялық пайымдауы да әлсіз. Қандай да бір тағамда жын қуаты, яғни «Ел» (Ель-шырша) бар. Сондықтан әйелзатында шайтандық қоздырғыш, жеміттердің, құрттардың басымдылығымен, қорытылуға астың нәрі қанға жиналып, ұрпақтық қасиеттің де, ділдің әйел қанына байланысты болуы да осы шайтандық ашытқы, жеміттерге байланысты. Ал еркек бойында қышқылдық сапаның молдығынан астың нәрі әуелі қышқылдық қуатты яғни жын негізін көбейтумен және еркектің ұрығының да сапасы жын қуатының шамасы тазалығымен тікелей байланысты болмақ. Сонымен бірге шайтандық физикалық қуатты өндіруші көбейтуші әйелзаты болса, ал жындық қутты көбейтуші өсіруші бағбаны еркек болмақ.  Аятта; «Сендер адам баласы арқылы көбейіңдер!» деп бұйырған Раббымыз. Бұл жақсылықпен жамандықты ажыратушы қуаттардың адамзатқа пайдалы қызмет етуге, періштелік сапаға айналуға да, өсіп өркендеуіне де ақылмен яғни таза рухпен суғаруға байланысты болмақ. Ал ақыл, білім, ілімнің жетімсіздігі жағдайында адам баласын періштеліктен хайуандық сипатқа дейін төмендетуге, тозақтық болуға  мәжбүрлейтінін, ауру азаптардың, қайғының да себепшісі болатыны да хақ. Сонымен бірге тіршілік барысында тұтас адамдық болмысқа айналған бірақ таза ақылдың, су нұрының жетімсіздігінен пайда болған жын, шайтандардың да бізбен бірге қатар көмес өмірде, физикалық болмыста, яғни ақирет өмірінде де тіршілік етіп жатқанын олардың да адамзат өмірі арқылы ғана, жарықтық сапаға айналып, адам баласымен ғана жаннатқа бірге енетінін де ұмытпаған жөн. Осындай жағдайда, биологиялық немесе химиялық түрде емес, физикалық жағдайда да бұл қуаттардың адамзатқа керекті негізгі қуаттық азғы болып, бірақ оны тек Раббысының көмегімен ғана жүктей алуына болатын сипатын дін тағлымы, қасиетті кітаппен берілген жаратушымыздың ақылын алып, парыздарын орындау арқылы ғана меңгере аламыз. Жын да шайтан қуаты да екі жынысқа да ортақ тәнге нәпсіні шамасына қарай жетілдіруге керекті азық. Бірақ еркек шайтан қуатын көбейтіп өндіре алмайды, қосып қана ала алады. Ал жаратушы үкімі бойынша, дін насихатында тікелей алуға да болмайды, «шерік» болып қосылады. Оны әйелзаты арқылы некемен жыныстық қатынас арқылы және ақирет тіршілігіндегі өлілер аруағы арқылы тазартылған, өңделген қанның буы, шарап түрінде қана алу керек. Аятта; «Әйелдер сендердің егіндіктерің, керек кезінде барыңдар» деп ескерткен. Сол сияқты  әйелзаты да жын қуатын рухтан қуат алу арқылы көбейтуге қабілетсіз және сырттан келетін жын қуаттарына да тікелей жалғанып алуына болмайды, тек еркек ұрығы арқылы ғана және бой өрсінен зейнет кимі түрінде неке төсегімен алу керек. Ал енді адам баласының негізі болған үшінші сипаттық қуатты- ақты, яғни жан негізі «топырақтық» қуатты қалай жетілдіреміз? Бұл жағдайды аятта; «Сендерге қарын қаны мен жының арасынан пайда болатын таза сүтті ішкіземіз» деген жаратушы үкіміне сүйенсек, жын қуаты мен, қандағы шайтанға байланысты сезім қуаты арасынан адам баласының негізгі азығы ақыл, есінің қазынасы сүттің яғни «Ақ»-тың пайда болуын ескертеді. Адам баласының, «Адамдық» болмысының, тектілігінің де маңызы ана сүтіне, ұлттық діл тазалығына тікелей тәуелді болмақ. Төле би атамыздың; «Батырды екі қатының бірі туады, ал биді мыңның бірі ғана туады» деген өсиеті де осы жағдайды, ана қанының тазалығына, ақ сүтіне және жын, шайтандық, сезімдік қуаттарының тазалығын сақтаудың маңыздылығын ескертіп тұр.

Адам баласы алғашқыда, ана сүтінен нәр алып, қаны таза болып  өскенімен және де тектің жетілуде дұрыс тамақтана білуімен, арам жемеумен, тамақ, ас арқылы шеріктердің қосылмаумен тікелей байланысты болмақ. Тамақпен, түрлі аспен келетін жындық қуаттарды-ЕЛ , деп атаған қазақта. Қанадай ас ішуге байланысты адамның ақылына, арманына, мақсатына да әсер беретін  ойлар ел-болып енеді. Сондықтан да әр ұлттың өздеріне тән, ас қорыту жындық қуаты мен тамақтану тәсілімен, нәпсінің қалуымен сүйсініп жейтін тағамдарында да ерекшеліктің болуы да сөзсіз. Себебі адам бойындағы асты қорытуға байланысты қышқылдың негізі, адамзаттың күш, қайратының еркін негізін қалаушы- жын қуаты болып табылады. Ал әр ұлтың тіл, сөзіне қарай да жындар қауымының да қуаттық және өлген адамдардың жанымен де тікелей байланысты нәсілдік ерекешелігі барын да білген жөн. Сонымен; Жынның екінші аты нәпсі болып, негізгі орны асқазаннан басталып, жыныс ағзаларымен, әуретті жерлермен тегіс байланғанын, жүйке ағашы болып жалғанып тұратынын да білген жөн.  Және адамзатың тіршілік барысындағы пайдалатын тағамынан және судың жануынан пайда болған жалын –жын қуаты түрлі қышқылдар негізінде болады. Сол сияқты шайтан қуаты да теріс ойдан, сезімге үнге айналып, қандық түрлі    сапада жын қуатымен араласып, түрлену барысында  жүнге-шашқа айналу да құпия сыры бар. Негізінен еркек шашы жын қуатының шамасын белгілесе, ал әйел шашы шайтандық, сезімдік қуаттың шамасын, өлшеміне дәлел болмақ. Ғылымда да әйел шашының қимасы, кесіндісінде 3- бұрыш болса, ал еркек шашының қимасы, кесіндісі 4-бұрыш болатында белгілі. Шайтандық қуатта тамақпен сумен де және түрлі иістермен де түрлі жағдайда түрлену, ыдырау, көбею барысында адам ағзасына қажетті қандық  физикалық қуаттарды да туындатады. Бұл қуаттардың өз ара әрекеттесу, көбейю барысында адам ағзасына қажетті тәндік, малдық, нәпсілік барлық қажеттерді өтеуге аралған «ГОРМОН» яғни еркетік және әйелдік гармон, 100-түрлі бұлшық еттердің, малдардың өз ара «ішкі үн» негізін қалайтынын да және оның 3- санды 5-санды белгілері болатынында құранда ескерткен. Және бұл еркешелікте әйел, еркек болып гармондық ара қатынасқа тәуелді екені де ғылымда мәлім жағдай. Сондықтан аталармыз; «Әйелдің ақылы қысқа шашы ұзын» деп әйел затының шайтандық және жын қуаттарының, әйелдік гормондық, шайтандық, қандық қуатының басымдылығымен, ер азаматарға қарағанда жындық қуатының да жіңішке әрі ұзын болатынын ескерткен.  Сондықтан әйелзатарына кекшілдік мінез де, шайтандық мінезде басымдылық танытуы сөзсіз. Сонымен бірге әйел заттары салқын оттың, сумен байланысты сезімдік қуаттың негізгі өсірушісі болып, жан негізін құрайды да көруші болып саналады.  Ал рух отпен, күш, қайрат, қозғалыстық ақылмен байланысты және сыртқы бой өрісімен терініңде көлемімен байланысты болғандықтан еркек жуан және ұзын ақылды және жын қуатының рухтың өсіп жетілетін, түрленетін негізі де болып саналады.  Сондықтан еркек ұзын жилікпен рухпен байланыста болғандықтан есітуші болып саналады. Құранда Мұхаммед пайғамбарымызды; «Сендерге пайдалы Құлақ, естуші, уахи алушы» деп ескерткен. Сонымен еркектің қышқылдық майда тамырлары ұзын көлемді, ал әйел затының қан тамырлары еркектен ұзын шайтандық, әйелдік  «гормондық» қуаты да мол. Сол сияқты жынға, шайтандық қуаттардың да майға айналумен түрленіп, еркек майымен, әйел майының да сапасы екі түрлі болмақ. Еркек майы жынға, ысқа байланысты болғандықтан «У»-лық сапасы болып, сұйыққа айналғанда, еру барысында яғни хлор қышқылын бөліп шығарса, ал әйел майынан натрий тұз қышықылын бөліп шығарады. Сондықтан аталарымыз; «Тұз ауыр ма, қыз ауыр ма?» деген астарлы нақыл қалдырған. Қыз тәрбиесінің тұздық сапасымен байланысты болып, тұзының ауыр болуын; «Барған жеріңде, тастай батып, судай сің» деп бата берген. Ал қазіргі қыздарымыз арсыздықтан иістеніп,  сасып тұздары жеңілдеп, жыныстық қуты да әлсіреп, керісінше жындық қуаты басым болып, жанұялық дәстүріміздің күйреуіне апарып соқтырып жатқаны да сөзсіз. Еркек малдық қуат-МАЙ, ал әйел жандық қуат-ТҰЗ. Сондықтан аталармыз; «Май сасыса тұз себесің, тұз сасыса не себесің?» деген нақыл қалдырған. Ғиса пайғамбарымызда; «Тұз бүлінсе, ештемеге жармайды,күші жойылады тек лақтырып тастау керек» деген астарлы өсиет қалдырған. Аталарымыздың; «Асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар, бәрінен де қой бағып, көтен жеген озар» деген осындай, құйрық майды өсіріп және оны жұбайлық өмірмен, неке арқылы өз ара жыныстық қатынаспен тұз,майын еріте білумен, текті сақтаумен де байланысыты болған. Жын да негізінен жартылай қуаттық өлшемде, шайтанда жартылай қуаттық өлшемде, әйелде шайтан қуатымен бірге жарты болып неке арқылы  «Екі жарты бір бүтін болу», «Бас екеу болмай, мал төртеу болмайтын» адамзаттың өсіп, өну қағидасы шығады. Ерлерді әйелдерден артық қылып жаратым, деген аяттың да құпия сыры жын қуатының барлық қозғалыс негізі болып, сыртқы әсерлік сипаты да басым болғандықтан, оны меңгеру бағындыру ерлерге ғана тән болғандықтын және аятта; «Шайтандардың негізінен, адам баласына ықпалы жоқ» деген үкіміне сәйкес, шайтан қуатының, дін шариғатын ұстанып сақтанған адам баласына, әсіресе тақуалық қылған еркеке ықпалы жүре алмайтынын білуге болады. Себебі еркекке тән жын қуатының адамзат ақылы, парасатты қылығы, өнерлерді меңгеру  арқылы өсіп, жетіліп  қорғаушы кісіге, иман серікке, жолдасына, күзетшіге айналады. Еркек әйелден үстем, тәрбиеші қадағалушы, шопан, қойшы болса, кісіліке жеткен жын қуаты да шайтанды тәрбилеуші бағушысы болмақ. Себебі бір-бір біңнің киміңсіңдер деген, аят үкімне сәкес, әйелзатын неклі күйеуінің рухани тазалығына байланысты, рухани киімінен сый болған кісісі күзетші болады. Ал, байы жоқ қатының сергі шайтан болуы да сөзсіз. Негізінен шайтаннан ғана сезімдердің жетіліп, жанмен бірге өсіп жетіледі, жарыққа және аққа айналады. Ер адам балсы бұл ішкі сезімдік, сана қуатын қатыннан, жарынан киім сыйы ретінде алады. Сондықтан да жан арқылы қатынасқа түсетін шайтандық бейнелер, әйелзатының тазалықты, шариғатты сақтамау нәтижесінен, жын қуатына байланысқа түскен ыспен қараланған шайтан қуаты, әйел сезімін меңгеріп, ер азаматтың жыныстық  нәпсін азғыруымен, еркек жынға қосылуға мүмкіндігі зор болып, сондай жол арқылы еркектерді әйелдер қауымы  арқылы оп-оңай өз дегеніне көндіріп, қақпанға түсіре де алады. Сондықтан дінінің де негізгі қағидалары да, шариғат шектері де шайтандық сезім қуаты мен нәпсілік жын қуатының тікелей бір біріне қосылу мүмкіндігін болдырмаумен айқын болады. Осы жағдайды дінде «Шерік қосу, шерік қату» деген ұғымдармен ескертіледі.

Шайтан қуатының материалдық денеге айналуы, тұтастық белгісі, адамзат қанындағы құрт сияқты (жылан негізді) қызығыт қоңыр түсті сұйықтық бейнемен (красные тельца) белгілі болып және бұл қанның негізгі ұйытушысы және холестериннің де пайда болуына септігін тигізеді. Және жын мен адамзатқа тән түрлі азықтық жаратылыстармен әркетесу барысында түрлі «паразитерге», қоздырғыштарға айналып, түрлену барысында жалпы адамзатқа да жаратылыстағы жандыларға да азықтық сипатқа да сонымен бірге өрістік дәрежедегі түрлі қуаттарға, қозғалыс себепшісі бейнелерге де айнала алады. Адам тәнінің шіруі де түрлі дертерге ұшырауы да осындай жағдайдағы шайтандық құрттардың араммен азықтанып, қаннан тәнге өтуінен, өз ұясын салуынан да пайда болады. Және де  өрістік, иістік дәрежедегі жындық, шайтандық және адамдық яғни жандық қуаттардың негізі де адамзат тіршілігі барысында пайда болады.

Адам баласының өмір сүру барысында, дін тазалығын сақтамаудан, арсыздықтардан, бұл қуаттар толық тазарудан өте алмай және өз ара адам жаны «ақ» арқылы көбейе алмаудан, өз ара тікелей қосылудан кейін тіршілік ортасының малдық тәндерінің өліп шіріп жоғалуына қарай, ал бұл қуаттардың тәнді тастап шығып, өрістік сипатта кеңістікте бейнеленуінен пайда болған, жансыз бейнелерінің күнәлі рухқа айналуы қалыпты жағдай. Сонымен қайта басқа тіршіліктегі адам баласының, тән үйін тауып, жанмен бірігу үшін, су нұрын жарықты алу үшін адамзат өміріне қайта араласуы, рух болып еніп, тазарудан өтіп қайта бейнеленуі де дін құлшылық құпия сырына жатады.

Және әрбір адам баласы өмір сүру барсында осындай өрістік, қуаттық, иістік шамадағы өздерінен бөлінген жын шайтандық бейнелеріне мүшелдік, мезгілдік кезеңдермен қайта жүктеліп, қайта қорытумен бірге жеті ата шежіре ағашынан да рухани азық алу, жүктелу де міндетті болмақ. Сондықтан сындай тіршілік барысында бұрынғы ата-аналарымыздан қалған сырттан келетін  қуаттардың негізі нәсілдік ұрықтарына тәуелді түрде, және үнемі азықтар арқылы, сыртқы өрістік түрдегі осы бейнелердің еркісіз түрде қосылуы арқылы да адамзат бойында үш қуаттың да түрленіп, қасиеттілік жағдайда жетіліп өсіп өнуі болмақ.

Ал, ақиретік өлім жағдайындағы бұндай жандық, сезімдік- 3 және рухтық-5 негіздегі қуаттардың  адамзат өмірі, ұрпақтары арқылы қайта тірілу жағдайын аталарымыз; «Төртеу түгел болса, төбеден келеді, алтау арыз болса ауыздағы кетеді» деген нақыл қалдырған. Төртеу 3-қуаттың  бірге құдайлық қуат негізіне жанға қосылуымен, ал шеріктер болған 5-қуаттың өнерге, рухани қасиетке, мінездік қуатқа айналуы да осы жағдайды ескертіп тұрғаны хақ. Құранда да бұл кісілік қуаттардың өз ара қатынасып, сыбырласып бірақ тек Алла тағала арқылы 4-пен немесе 6-мен ғана қосыла алатынын да ескерткен.

Сонымен манды, текті қалыптастыру барысында барлық жындық, шайтандық, жандық, малдық, жыныстық, нәпсілік қуаттар; 3 және 5 сандық мәндермен топтасып, және  бір қуаттық сапаға айналып, тұтас Адамдық, арлылық сипатқа айналу керек. «Әй жын мен адам баласы, өтер болсаңдар көкпен жердің шекарасынан өтіп көріңдер, өте алмайсыңдар, бірақ бір қуатпен да о

 өтесіңдер» деп ескерткені де жаратушымыздың адам баласы мен жын, шайтан қуаттарының жарыққа айналған бір текті қуат болатынын,  осы философиялық пайымдаудың хақиқатын білдіреді. … (Жалғасы бар!)