Қазіргі таңда дін туралы насихат айтудың қажеті шамалы. Қандайда бір мектептен білімі бар және арапша хат таныса болды, құранның мың жыл бұрынғы берілген тәпсірлерді, хадистерді меңгерген «намазхан» аталған жастар, қыздарымыз да сіздің үлкендігіңіз, біліміңіз, қоғамдағы орныңызға да қарамай ақылын айтып, қателігіңізді бетіңізге басып айыптай салу күнделікті қоғамымыздығы қалыптасқан да етіміз үйренген жағдайға айналды.

Сондықтан қандай да бір философ, жазушы, билік өкілі де, бұхара халықтың да бұл салада жастармен, дін имамдарымен дауға, сұхбатқа кіруге зауқы да, мүмкіндігі де жоқ. Себебі өзіңнің балаңнан кіші ұл мен қыздан; « діни білімсіз, дінсіз, серік қосушысың»,- деген айыптауларды кімнің естігі бар. Енді негізгі бұл салада да мұндай айыптауға соқтыратын қандай да бір түс көру арқылы адам баласының ақылы толған естілігіне, қоғамда алатын орнына, рухани жетілуіне, тағдырмен жазылған қабілет, қасиеттілігіне қарай берілетін Құдай ісі болып табылатын көріпкелдік, болжампаздық аяндарды яғни тылсымнан бейнелерге, уақиғаға айналған тағдыр ісін көрдім десеңіз басыңыз бәлеге қалып; «Жалған пайғамбар, өзін пайғамбар атаушы» болып шыға келесіз және бұл қазақта ғана емес жалпы ақпараттық қоғамда да қабылданбайды.

Абай атамыз иманның ғибадат-намазы, яғни бұрынғы өткен пайғамбарлардан, даналардан өнеге ала отыра қалыптасатынын және екі шарттан тұрып үш түрлі сипаты болатын 5 түрлі құлшылықтық сипатын белгілеп кетіпті; «…әйтеуір жақсылыққа қылған ниеттің жамандығы жоқ қой дейміз. Бірақ ондай адамдар толымды ғибадатқа (намазға) ғылымы жетпесе де қылса екен дейміз..» (12-сөз) Имандылық ниеттен басталып, негізінен ғылыммен ғана имандылық намазы толымды болатынын ескертіпті. «..Бірақ оның екі шарты бар, соны білсе екен. Әуелі-иманның сенімін (сенім қуатын, күшін) бекітіп орнықтыру керек. Екінші; үйреніп жеткенше осы да болады ғой демей, үйрене беру керек. Кімде-кім үйреніп жетпей жатып, үйренгенін қойса, оны құдай ұрды, ғибадаты (орындаған намазы) ғибадат болмайды. Ал, кімде-кім иманның неше нәрседен бірленіп толығатынын білмей, қанша жерден бұзылатынын білмей, басына шалма орап, пірәдәр атын көтеріп, оразашыл, намазшыл болып жүргені-көңілге қалың бермей тұрып, жыртысын салғанға ұқсайды. Күзетшісіз, ескерусіз иман тұрмайды, ықыласымен өзін-өзі аңдып, шын діни шыншылдап жаны ашып тұрмаса, салғырттықтың иманы бар деуге болмайды.» (12-ші сөз) Абай атамыз бүгінгі дін масһабшыларының, ғалымдардың иман мен сенімді бір атап, сенім қуатын қалыптастыратын бес парызбен иман келтірдім деген пәтуаларын жалғанға шығарады.

Иман қуатының жартысы діл біліміне ал қалған жартысы тіл біліміне тікелей қатыстылығын пайғамбарымыз; «Білім екі түрлі болады, біріншісі адамның ділінде (қанында) болып келеді де, ол адамға пайдалы болып есептеледі. Екінші білім ол адамның тілінде болады. Ол Алла тағаланың адам баласына жіберген куәлігі болып есептеледі.» (568-өсиет) деп ескерткен екен. Сонымен иман екі түрлі білімге тәуелді болып жоғарыдағы тақырыпта тағдырмен байланысты иман- ана қанымен келетін, нағашы тегіне байланған иман қуатына байланысты болмақ. Ал иман қуатының екінші сапасы; сана қуаты болып, ал сана қуаты некемен, жұбайлық өмірде әйел қанынан, бой өрісінен, яғни екі аяқ пен жер арасы, жыныс ағзасымен жалғанып тұратын әйелдік киіз қазыққа да тәуелді жетіледі. Сондықтан аталарымыз; «Жақсы әйел жаман еркектің басын төрге шығарады, жаман әйел жақсы еркектің басын есікке сүйрейді» деген астарлы сөз қалдырған. Әйелдері арлы, қыздары ұятты, тәрбиелі елдің тағдырлық иманы да қалыпты болып, халық аза қоймайтыны да осындай діл білімінің әсерінен болмақ. Еврей халқының текті әйелдерімен байланыстыратыны да осындай тәураттық білімнен қалған белгі еді.

Қандайда бір діннің және мемлекеттің ел басқару саясаты болсын, халықтың соңына ерткен топтардың өздерінің бағытын қолдау үшін қалайда өздеріне деген нанымын қалыптастыру шарт. Егер соңдарына ерген халықтың нанымы болмаса, онда дінінің де қандайда бір саясаттың да өз мақсаттарына және жеңіске жетуі де мүмкін емес. Сонымен жоғарыдағы тақырыпта; Наным; Ақ;- Ой; Асылық; болып естілікпен, адамгершілік парасатпен, жан негізімен, таза ақылмен, естілікпен бейнесін берсе; Қара-Сезім; Асықтық; Сенімсіздік; Тілсіздік; Үнсіздік болып екі аралық қара күштерге және жынға, шайтандық қылықтарға айналған сипаттармен аралас ақыл болып бейнеленеді. Бірінші түрі пайғамбарлық, елшілік қасиеттерді меңгеруші даналарға, әулие-әмибилерге және бұл топқа табынып, тақуалықтарын жетілдіруші зиялы қауым, шығармашылық өкілдеріне тән болып табылады. Ал нанымның екінші сипатымен әулиелікті, абыздықты, парасаттылықты меңгерген аз ғана топтардан басқа, бүкіл әлем халқы түгелдей ауырады десе де болады. Сезім негізінен әйел халқына, қазіргі жұлдыз аталған шығармашылық өкілдеріне, ақындарға да, суретшілерге, жазушыларға да тән. Ал, асықтықты көбіне ер мен әйел арасындағы жалпы адамзат ғашықтықпен бейнеленгенмен, қазіргі таңда бұл асықтықтың дүние қызығына, ләззаттануға байланысты шайтандық қылықтардың түрлі сипаттары пайда болып, әлем халқы бұндай дертпен түгел ауырады десек жалған емес. Енді еркек пен еркек, әйел мен әйел арасындағы азғындық асықтық та қазақ еліне де келіп жеткені де сөзсіз. Аталарымыздың; «Асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар» деген нақылы осы жағдайды, халықтың нанымының азғындауын ескерткен. Ал тілсіздік пен үнсіздік нанымы енді діншілердің ұстанымына айналып; «Құдай адам баласымен тілдеспейді, белгісін де көрсетпейді» деген нанымды тықпалап, Раббысымен кездесу хикметін мүлде жалғанға алып, керісінше оның орнына өздерінің түрлі шайтандық амалдарын тықпалап, осындай жағдайда түрлі діни секталардың да, азғындық білімді қолдаушы масһабтардың халықты қырғынға, азап, апаттарға апарып жатқанына ақылы толық адам баласына дәлелдер келтірудің де қажеті шамалы. Міне осы нанымды белгілі бір жобаға, ұлттық наным ерекшелігін сақтап әр үммет өз ара нанымдарын жетілдіру барсында Раббына кездесуге жарысу үшін; «Сендерді ұлттарға, руларға бөліп, араларыңнан елшілер түсіріп, жол-жоба көрсеттім, сонымен өзара жақсылыққа жарысыңдар» деп аятымен ескерткен. Және негізгі төрт кітап түсіріп, осы кітаптар білімімен 3 түрлі сенім негізін, жаратылыс, қозғалыс себептермен байланысының білімдерін көрсетіп, 4-ші кітап құран арқылы осы үш кітаптың бірлігінің құлшылық сәжде амалы арқылы жетілдіру тәсілін Мұхаммед пайғамбарымыздың үлгілерімен толықтаған. Сондықтан ислам діні барлық 3 түрлі себептік Раббысымен байланысты меңгерудің, тілсіздік, үнсіздіктен сезімді тазартудың, рухани ақталудың, яғни ақты меңгерудің, нанымның асылыққа жету, көркем мінездің сипатын меңгеру намаздарын толық көрсеткен.

Әрбір баяндауға, насихаттауға тиісті жаратылыс себебінің негізгі жаратылу сипатын білмейтін болсақ, онда қандай да бір философиялық сөз даналығында ойдың тазалығы да болмай, адасушылықты және теріс пайымдауды туындатады. Адамзат әлеміндегі дінге бөліну ғылым мен адамзат өмірін діннен бөлек деп танудан бастап, барлық зұлымдықтар мен адамзат тарихындағы тарихи оқиғалар, бүліншіліктер мен апаттардың негізгі себебі де жаратылыс туралы, өзіміздің рухани болмысымызды, жан сырын, философиялық ойымыздың, тылсым құпиясын жете меңгере алмаудан, яғни адамзаттың шығу, пайда болу тегінің білімін меңгере алмаудан ғана туындайды. Жаратушымыздың Адам атамызды жердің негізі, су ішіндегі топыр-көп үн, жанның негізі сансыз ақтан яғни жаннаттық жағдайдағы көмес биологиялық, физикалық өрістік сипаттағы материалдық емес топырақтан жаратып, оған рухын яғни таза ақылды бергені мәлім жағдай. Сонымен бірге жаратылыс нәрселерінің қасиетінің белгісі болған сөз атауларын яғни ілімді үйретіп және оның барлық ішкі сырына жаратылыс қозғалыстық қабілетіне қарай ат беріп, жаратылыс нәрселерінің қасиетін, білімін алғашқы меңгерген де Адам атамыз болды. Сонымен Адам болу дегеніміз бүтіндікке айналу үшін таза ақылды, естілікті және білімді меңгеріп, періштелік тегімізді тауып, ілімді, әрі білімді жан — Адам болу керек.

«Бізше, адам өмірін түзеуге, барлық адамдар тату тұруға негізгісі — адал еңбек, ақ жүрек, арлы ақыл болуға керек. Дүниеде бұл үшеуі үстем болмай, адам баласына тыныштық өмір сүруге мүмкіндік жоқ.» (Шәкәрім әулие)

Адал еңбек ете білу үшін ақ жүрек болу керек. Ал ақ жүрек болу үшін қан тазалығын, тектілікті сақтайтын тарихи сынақтардан өткен ғасырлар бойы жинаған ұлтымыздың рухани қазынасын, біздерге қалдырған мұраны, аталар аманатын, арлы ақылды меңгеру үшін де білім керек екен. Сонымен біздің біліміміз қандай, өзіміздің рухани болмысымызды тани алдық па? Келіңіз бірге әлде де өзіміздің жаратылыс сырымызға терең үңіліп көрейік.

Сонымен, алдыңғы тақырыпта ескертілгендей әйелдік гормон мен еркектік гормондардың негізгі жиынтығы 57 санымен белгілі болып, аталарымыз; «Қызға қырық үйден тиым» деген нақыл қалдырғаны белгілі. Әйелдер тәнінде, ағзасында осы гормондардың 40 көздік орны болып және 9 түрлі бездердің яғни құлақтардың бар екенін де білгеніңіз жөн. Бұл бездердің де жалпы саны 57-ге тең болады. 57-40= 17 санды гормондық үнді 7-еуін жерден, 10-санды белгіні ерден, некемен алуға тиісті.

Енді осы тоғыз түрлі ошақтарға енетін 9 түрлі қуаттар тіршілік ету барысында түрлі таза қуаттық азықтармен тәрбиелей білсек онда: 40+9=49 санды ақ жаулықтық қуат, діл білімі, иман қуаты пайда болу керек. «Екінші байлық ақ жаулық» дегеніміз де әйел затының діл біліміне байланысты қалыптасатыны да сөзсіз. Қыз баланың бой жетіп толысып кемелденуі де осы 49 санды имандық қуатпен, 40 үйінің тазалығы мен 9 түрлі көз, бездердің тазалығына байланысты әрі қарай отау құрып, шайтандық қуатын, қанын тазартып, жалпы ер азаматтарға тән 72 санды жын қуатын толық меңгеріп «КЕМ+ПІР» болу үшін де жұбайлық өмір парыздарын өтеумен 23 санды мүміндік қасиетті меңгеру шарт. Бұл үшін әйел заты мен ер азаматтарымен кәсіптік айырмашылығы болып, өмірге ұрпақ әкелу, еріне адал жар болу арқылы қалыптасатыны да сөзсіз. Негізінен екі жарты бір бүтіндік яғни 57+57=114 санды құран сүресінің барлық негізі ер мен әйелдің жұбайлық өмірінде кітап болып қалыптасады. Енді ер мен әйелге ортақ 200 санды орынды толтыру үшін де 86 мәнді сыртқы жаратылыстан болатын әсерлерді меңгеру керек.

Жоғарыдағы алғашқы бөлімдерде баяндалғандай Хау анамызға алғашқы болып үндік қатынасқа түскен жылан негізінен ібіліс періштесінің Адам атамыз бен Хау ана денесіне рухани қызмет, сәжде жасауға қарсы болғаннан кейін қуылған аласталған кезде өрістік түрде бейнеленген жыланға айналған еді. Ал ібілістің жаратылысы оттың негізі – жын болса, оттың жалынынан ағашқа айналып, яғни шырша тектес қарағай ағашы болып, жақсылық пен жамандықтың арасын ажыратып тұрушы, сол сияқты от пен судың арасын да бөліп өзара қатынасын қалыптастырушы негізгі тек болып саналады. Сондықтан да аятта; «Сендерге жаннаттағы қарғалған ағашты сынақ қылдым, онымен Алла сендерді баураған.» деген аятпен адамзаттың ар сауыты тазарған, жарыққа айналған оттың өнімі, жалыны, яғни барлық қуаттардың жинақтаушысы, ақпараттарды тасымалдаушысы жын қуатынан тұратынын ескертеді.

Сонымен адамзаттың көместік жағдайдағы бейнесі екі жиіліктегі жаннан және рухтан тұрып, бұл рухани болмыстың заттық сипатында тән, ал рухани сипатын «дене»,- деп атаған дұрыс. Жан ақпен – жарықпен байланысты болса, ал рухани өріс жер бетіндегі барлық жаратылыс нәрселерімен байланысты болмақ. Ал адамзаттың негізгі болмысы «АДАМДЫҚ» болса, кеңістіктегі тұрақты орынмен және адамдық, денелік сипаты ағаштың жарыққа айналған зейнетінен және оны қоршап тұрған өрістік сипаттағы жеті түрлі бақшадан, ақыл сөз өнімінен құралып, шайтан да, жын да және екі түрлі еркектік, әйелдік адамдық бүкіл періштелік болмыс та осы орыннан, бақшадан өз орындарын алып, біртұтас бүкіл жаратылыс періштелерінің қасиеттік сипаты адам денесімен және көңілге байланған армен бейнеленбек.

Ал енді 4-ші негіз; адамзаттың құдайдан берілген нұр сипаты – жандық болмысы да топырақтан, яғни ақтың негізінен басталып, қанмен сия болып жазылып және қалам ағашы да осы дененің ішкі рухани ағзасы «Мен» болып бейнеленеді. Адам атамыз бен Хау анамыз бастапқы жаратылғанда материалдық емес жұмсақтық жағдайда, ақ негізді шаңнан, тозаңнан рухани көмес ерекше нұр жаратылыс егесі болып, мұндай күрделі періштелік адамдық болмыстық денені сыртқы әсерлерден қорғап, шектеп тұру үшін ақтан, ақылдан, сөздің буынан перде ерекше киімі болғаны да мәлім жағдай.

Алдыңғы 8-,9-шы тарауларда адамзаттың тегі жын және шайтан қуаттарының адам болмысынан біртұтас қуатқа – мінезге, қылыққа және өнер-білімді меңгеруге қызметке тұратынын да ескерттік. Жалпы ислам және басқа діндер философтары мен теолог ғалымдары; «жындарды адамнан бұрын жаратты, олар жер бетінде хайуандар, түрлі жаратылыс егелері болып өмір сүрді» деп түсіндіреді. Ал шындығында барлық періштелер адамзаттың қанына айналу арқылы ғана біртұтас қанатты періштелік сапаға айналуы тиісті болғаны алдын—ала белгілі болып, сондықтан періштелердің: «Бізді қан қылып төгетін топырақтан адам жаратасың ба?» деп қарсы болғаны құранда баяндалады. Сонымен жаннатта бүкіл жаратылыс періштелері Адам және Хау анамыздың қанына да, рухани болмысына да қосылып араласып үлгірді. Тек жын және шайтан, яғни ібілістік от негізінен жаратылған сипаттары ғана адамдық болмыстан тыс жаратылыс сипатында болған еді.

Онда да жын ағаш түрінде болса, ал шайтан адамдық ағзадан қуылған, аласталған шайтан-жылан кейпінде болғаны да хақ. Олай болса жыланның, яғни шайтанның негізі де жын ағашынан пайда болғанын, сондықтан да Мұса пайғамбарымыздың аса таяғының жыланға айналып сиқыршылардың түрлі заттарын жалмап жұту хикметі де осы жағдайды растап тұр. Және медицина, дәрігерлік ғылымдағы таңба тостағанға оралған жылан да осы жаратылыс негізін, теологиясын анықтап тұр.