«Әрбір жүз жылда сөз атаулары өзгеріске түседі» деп ескерткен екен пайғамбарымыз. Олай болса осыдан мың жыл немесе екі жүз жыл бұрынғы құран және хадистердің аудармаларында бүгінгі заман біліміне, сөз ғылымына, философиялық пайымдауға қайшы немесе маңызын жоғалтқан сөз атауларын сол қалпында қайта пайдаланудың дінде де ғылымда да кері әсері – надандық пікірлердің пайда болуына себеп болмақ. Сондықтан да бүгінгі қазақ сөз ұғымдарының үндік дамуының құран аудармасын зерттеуге, философиялық тұрғыда тәпсірлеуге сүре атауларының білімдік маңызын білу басты қажеттілік болмақ. Құранды оқу барысында және құран арқылы пәтуа беру саласында зерттеушілердің қателесуін туындатпасын деген мақсатпен Раббымыздан келген хабар бойынша қазақша ұғымдық сипаттарын жариялауды жөн көрдік.
1.Фатиха-Тура жолды көрсету.
2.Бақара-Бағыштау, жол сілтеу.
3. Әли Ғымыран-Өмір сипаты.
4.Ниса-Сипаттау.
5.Мәйда-Місе тұту.
6.Әнғам-Үміттену.
7.Ағраф-Қадам.
8.Әнфал-Қанаттану.
9.Тәубе-Бас ию.
10.Юныс-Тұтыну.
11.Һұд-Әділдік сипаты.
12.Юсып-Естілік сипаты.
13.Рағыд-Құрметтеу.
14.Ібрагим-Кесірліктен сақтау.
15.Хыжыр-Бойтұмарлау.
16.Нахыл-Уағыз.
17.Ісра-Белгілеу.
18.Кеһф-Астарлау сипаты.
19.Мариям-Бой ұсыну, (көңіл-күйде).
20.Таһа-Табандылық сипаты.
21.Әнбия-Әспеттеу.
22. Хаж-Қамыт босату.
23.Мүминұн-Еңбек, тірнектеу.
24.Нұр-Жұлдыз көру.
25.Фұрқан-Еске алу.
26.Шұғара-Жол тізбек.
27.Нәміл-Мәлімдесу, келісу.
28.Қасас-Қарымталау.
29.Ғанкәбүт-дем салу.
30.Рұм-Ризықтану.
31.Лұқман-Ұлықтау, асу.
32. Сәжде-тану.
33.Ахзап-шешім.
34.Сәбә-сыйыну.
35.Фатыр-Садақа туралы.
36.Ясін-Тазалау, тілену.
37.Саффат-Мәлімдесу, сұхбаттану.
38.Сад-барымта.
39.Зүмәр-Ұқтыру, ұғыну.
40.Ғафыр-хикмет алу.
41.Фуссилат-Керуен жолы.
42.Шұра-Тәлім, өнеге.
43.Зұхрұф-Бақайшық,тобық, аса таяқ.
44.Духан-Ішіп-жеу, мәнерлеу.
45.Жасия-Естілік, көргендік.
46.Ахқаф-Шынайылық.
47.Мұхаммед-Сүйіспеншілік.
48.Фатах-Ақиқаттау.
49.Хұжрат-Тұрақтылық.
50.Қаф-Жол басындағы көрініс.
51.Зарят-Бағыштау, бағалау.
52.Тұр-Қол жеткізу.
53.Нәжім-Шипа тәсілі.
54.Қамар-Көркемдік.
55.Рахман-Елшілік, иелік.
56.Уақиға-Түс көру, аян.
57.Хадид-Көк пен жер, құс туралы.
58.Мұжадәлә-Есіркеу, ему.
59.Хашыр-Сауыт, қорған.
60.Мұматахина-Көңіл-күй.
61.Саф-Жүрек ашу, ақиқат.
62.Жұма-Наным, сенім.
63.Мұнафиқун-Ағару, иелік, емші.
64.Тағабұн-Қоныстану, аудару, түрлену.
65.Талақ-Жұбайлық туралы.
66.Тахрим-Жұптасу, қосылу.
67.Мүлік-Дүниетану туралы.
68.Қалам-Ділдік, ілімдеу.
69.Хаққа-Билік, болыстық, шешім.
70.Мағарыж-Қыл көпір.
71.Нұх-Елшілік, иелік, жүздесу.
72.Жын-Анықтау, алу, жарату.
73.Мүззәміл-Дәріптеу, көрсету.
74.Мүддәсір-қалыстасу.
75.Қиямет-Қағба, зиярат.
76.Інсан-Тыныштық, бейбітшілік.
77.Мүрсәләт-Өнім, өсу, өркендеу.
78.Нәбә-Ұшқырлық, қағып алу өрісі.
79.Газиғат-Көпшілік, қауым.
80.Ғабәсә-Салқынқандылық.
81.Тәкуар-Тәккәппарлық.
82.Ынтифар-Төзімділікте.
83.Мұтаффифин-Мұқтаждықтан.
84.Іншиқақ-Ізгіліктен.
85.Бұруж-Бел асулық қадам.
86.Тарық-Тіршіліктену.
87.Ағла-Ағару, ақиқаттану.
88.Ғашия-Ғұламалық.
89.Фәжір-Садақалау, зекеттеу.
90.Бәләд-Өспірім, өрімдеу, уыздай.
91.Шәміс-Күн мен түн хикметі.
92.Ләйіл-Ажар, әр, келбет туралы.
93.Зұха-Ер адам бойы.
94.Шарх-Жұлдызнама.
95.Тин-Жол тізбектеу.
96.Ғалақ-қоспенделік, жұптылық.
97.Қадыр-Екі нығмет ашылуы.
98.Бәййіна-Жеті қанатты құс (періште).
99.Зілзал-Көк пен жер ауысуы.
100.Ғадият-Ілім, діл, дін туралы.
101.Қариға-Пайғамбар үндері.
102.Тәкәсур-Бой түзеу, аттау.
103.Ғасыр-Ілім, жұлдыз, ай, күн.
104.Һүмәзә-Бақша, бұлбұл, құс, жәннат.
105.Філ-Көк пен жануар, құс бағыты.
106.Құрайыш-Көкпен жалғану.
107.Мағұн-Су мен тал-таяқ арқылы.
108.Кәусар-Жаннат өмірі үшін күресу.
109.Кәфирұн-Иса ұрпағы туралы.
110.Насыр-Елшілер, пайғамбар, сахаба.
111.Мәсәд-Діл, зікірлік.
112.Ықылыс-1,7,3 туралы.
113.Фәлақ-Иелік, иеден имену.
114.Нас-Азғырудан, азғындаудан сақтау.
Енді осы сандардың түсінігі негізінде қандай да бір аяттарды сандық дәрежеде оқып тәпсірлеуге және тәпсірші ғалымдардың пәтуаларының растығын немесе жалғандығын осы атаулардың ұғымдары арқылы да тексеруге болады.
