Жоғарыда заман 9-дәуірден тұрып, хижра есебі заман есібі болып, 32-жыл сайын бір дәуірлік мерзімен қазіргі таңда енді 5-ші кезеңнің 9-шы дәуірін 1440 жылы аяқтауымыз керек. Ал осындай әрбір кезеңде тура жолдың білім, ілімінің толықтырылумен заман білімімен нәтижеленіп отыруы да керек. Пайғамбарымыз; «Әрбір 100-жылда сөз атулары өзгерді» деп есерткен өсиетінің астарында 100-жыл сайын құран насихатының да, ғылымның да өзгерумен діндік жетілуі болу да шарт. Сонымен әрбір кезеңде 3-рет үн өзгеріске түсіп, осы мезгілге дейін 15-түрлі үннің адамзаттың сөз, діл біліміне қосылғаны да хақ. Үннің негізгі дамуының дәл ортасы да құран үні, арап тілі болып; 28+15=43 санды үн құпиясы бүгінгі таңда әлем тілдерінде бар екені де сөзсіз. Сонымен негізгі құран ғылымының толық ашылуы 49 үнмен белгілі болып, енді әлі екі кезеңдік яғни 600-жылдай уақыттан кейін, құран сырының толық ашылуы адамзатқа барлық ғылымның сырының белгісі түсумен айқын болмақ. Сондықтан қазақ үні әзірге 40 пен 42 үнің арасанда болып, замандық үндік сырдан білімде қалыс келе жатқанымызбен әлемдегі құран насихатының аудармасында, құран насихатын меңгерудегі ең жақын ұлт екеніміз де хақ. Негізінен 76-таңба болып, ол да қазақтың тарихында, шежіре мұрағатарында толық бейнеленгені де сөзсіз.
Бірақ, әр заманның құран ғылымының айқын бейнеленіп, білімін меңгеру барысында оған қарсы міндетті түрде тажалдық білімнің пайда болуы да анық жағдай. Бұл тура айта-айта және жазған жазбаларымызбен бірге қартайып та үлгірдік. Оған енді тоқтала бермейміз, 9-сипатағы кітап та жазылып , негізі 6-құран үнінен хабар беріп, енді жетінші үн жан ғылымына бұл жазбалар арқау болмақ. Сонымен таңбаны да қысқаруға, латын таңбасына ауыстыруға жан таласқан тажалдың көмекшісі де өзіміздің ағайындар болса, діл білімін шектеуге 13-жасқа дейінгі баларға шет тілін зорлап оқытуға ұран көтеріп, мәжбүрлеп жатқан да қазақ ғалымдары өз туысымыз. Ал, енді масһабты тура жол, деп екінші кезеңдік дін білімін ендігі шариғат ісін тықпалап, бұл салда уақытша жеңіске жеткен тажалдарымызда өз бауырларымыз дін қандасымыз.
Неге Ханафи масһабы тура жол болып шыға келді? Пайғамбарымыздан кейін Хижрамен 288-жыл өткенде дін даму заңдылығының жаңадан дәуірлері басталып, әрбір дін ғалымдарының өз ұлтына жеріне, үнідік ерекшелгінен сәйкес дін тарихатын дамытқаны да сөзсіз. Жалпы масһабтардың бәрі тарихат болып, шежірені, сөз ғылымын дін философиясын заманға қарай жетілдіру білімі тарихаты болғаны сөзсіз. Бірақ келесі 3-кезеңде яғни күнтізбемен 600-жыл өткенде яғни 1200 жылдарда діннің даму кезеңі түркілерге өтіп, Ясауи тарихатының басталуы да шежіреден белгілі жағдай. Ол кезеңдерде тек дін білімін масһабты меңгеру арқылы ғана тарихатқа сосын мағрипатқа өту дәстүрі болғаны да сөзсіз. Бірақ тарихат дегеніміз қазіргі таңда жоғарғы білім оқу орындарындағы тарих ғылымымен мен философия, психология сияқты арнаулы іргелі міндетті білімге айналғанын біле бермейміз. Ал мағрипат болса, барлық білім саласын қамтитын бүгінгі таңдағы ғылымдар саласын айтады. Сонымен тажалдардың араласумен бұл білімдердің ілімдік сипатын дін, ал білімдік сипатын іргелі ғылым атап дінің маңызын мешітерде, шіркеулерде, құлшылық орындарда жалбарынуға айналдырып ақырында мұндай адамзатың есінің ауытқуын, ақылының кемістігін пайдаланған ібілстің қызметшілері исламның өзін сан топтарға бөліп, енді масһаб білімін яғни бұрынғы тариғат ендігі шариғат ісін тура жол, деп халықты онан сайын адастыруға яғни адастырып та үлгірді.
Жалпы діннің де екі сипаты болып, бірі құдайлық, екінші құдайға қарсылық күштерден болатыны да сөзсіз. Енді құдайлық дін; Шариғат-дін ісі мен, Құдай ісі болып екіге бөлінеді. Ал қарсылық күштер яғни тажалдың әскерлері осы екі сапаға да қарсы өз білімдерін қарсы қойып, бұрынғы масһабтық замандарда бұған надандар сауатсыздар топтары кірсе, ендігі заманымыздағы білімді қоғамда бұл топқа ғалымдар, ел басқарушысы, дін басқарушысы және надан халық өкілдері де мүше болмақ.
Негізінен тура жолды жеке-жеке топқа бөлмей яғни сопылық жол немесе тарихат, мағрипат демей біртұтас салт-дәстүр қылып, ата жолы деген ұғымен Абай-Шәкәрім аталарымыз қазақтың әдет-ғұрып, салт-дәстүріне айналдыра білген де; «Сөз түзелді қазағым, енді сен де түзел» деп астарлы түрде ескетіп кеткен. Сонымен тура жолға түсудің ішкі сырына келсек; Мұсылман болу, яғни шариғатты масһаб білімін ұлтық салтымызға, дәстүрімізге сай орындай білу. Екінші мүмін болу яғни мағрипат білімі болған қазіргі таңдағы; философия, әдебиет, тарихтан бастап барлық іргелі ғылым-білімнен өз халінше хабардар болу білімді болу. Сонан кейінгі дінде тақуалықты толық меңгеруге жататын құлшылықтың түрі, қазіргі таңда құдай ісі болған-хақиқатты ата дәстүрміз, ата жолымыз аруақтық білімді меңгеру, тылсымнан кітап алу, аруақтарға шежіреге жалғану, қасиетерді, рухани дарындылықтарды меңгеру шарлары болмақ. Ендігі бұл құлшылық негіздері сонау екінші кезеңге жатаны масһаб түгілі, өзміздің түркілік ақ бастауымыз Ясауи іліміне де тікелей жалған алу да мүмкін емес. Қазіргі тарихат та ол кездегіден мүлде бөлек және арада бейнелеген құран аятарына кітаптар, уақиғалар мен екі жарым кезеңдік дінің, үнің, сөздің даму сыры жатыр. Сондықтан да ендігі тура жолымызға келу үшін төрт кезең әрідегі масһаб тарихатына емес , Абай-Шәкәрім кезеңдері мен Ясауи баба аралықтардағы даналықтарға, шежіреге жалғану арқылы ғана мүмкін болмақ.
Бірақ бұл салада да өз бетерінше тарихат сопылық жол деген; Нахшпандия, Ахмедия кешегі таратылған Ясауи зікрші тобы т,б көптеген топтар да жалпы бағыты дұрыс, бірақ тура жолдың қисығына түсіп алғандар болып, халықты дінен қашықтатуға ғана үлестерін қосып жатқаны да сөзсіз. Қысқаша айтқанда қандай да бір дін тобы болмасын адамзатың денсаулығын, рухани байлығын жетілдіруге, естілігін қалыптастыруға және ғылымда жаңалықтарды әкелуге, яғни құран насихатының ілімінің ғылымдық сырларын ашылуымен ғана тура жол болмақ. Сонымен бірге әр сөздің жұбы, пары болуы шарт болса, онда; Тура жол-текті сақтау жетілдіру- адамзат өркениеті болып құран философиясы ескертеді.
Ендігі намаз оқып, бірі жалған бес парызбен тұтастай тура жолдамын, деген масһабшы қауым түсінігінен, түгелдей намаз оқу арқылы тектіге айналдық деген ұғым шығады. Олай болса, қазақ үғымынан тектіліктің екі белгісі қалған; Бірі қожа болу, екіншісі ділдің ана қанының тазалғынан төре болу. Төрелік негізі Һұд елшіден мирас болып, онан Дәуіт пайғамбарға мирас болып, кейінен Шыңғысхан бабамыз мен осы қасиеттерді меңгеруші төремін, деп жариялағаны да хақ. Ал, қожалық Нұхтан, Мұсаға, ал Мұса пайғамбарымыздан Сүлеймен, сосын Ғиса пайғамбарымызға мирас болған еді. Осы екі адамзатың тектілік сапасын да толық меңгеріп, болашаққа жарқын үлгі қалдырған Мұхаммед пайғамбарымыз болды. Мұхаммед пайғамбарымыздан ұл қалмағасын төрелік туралы ұғым тек қазақта болып, ал пайғамбарымыздың қыздарынан тараған ұрпақтардың таза тектен нағашыдан пайда болғандықтан қожа аталуда осыдан шығады. Бірақ Мұхаммед пайғамбарымыздың аруағынан төреліктің пайда болуын дін ғалымдарына да, жалпы әлемге де әзірге жұмбақ, бошақта дәлелдену де хақ. Енді бұл қанмен байланысты болған қожалық сапаның тектің үш атадан кейін өзгеріске түсетіні, тауратықтарда ғана қалып, оны исламдықтар меңгере алмай жеті ата түгіл, жетпіс атаға дейін қожа деп атау үрдісі қалыптсақаны да дінде, тектік, ділдік заңдылықта да жан ғылымында да құранға қарсылық адасу екенін біле бермейміз. Яғни исламда текті жетілдіру білімі араптарда азып, жоғалғаны да сөзсіз.Бірақ заман кезеңдері өте бұл екі сапаны да меңгерген түркіден Құл Қожа Ахмет Ясауи бастап, артынан талай ғұламалар түркі елінің даналығын, өркениетін ғылым-білім дамуын да қалыптастырғанын мойындаудан қалдық.
Бұл екі сапаның да адам баласының руханиятында, тектілік сапасындағы негізгі дін -иман байлығын аталарымыз; «Төртеу түгел болса төбеден келеді. Алтау араз болса ауыздағы кетеді.» «Бірінші байлық денсаулық, екінші байлық ақ жаулық, үшінші байлық он саулық» деп тура жолдың негізігі аяттарын насихатарын, құлшылығын, өркениетін осы екі нахылға ғана сыйғызып, оның жолдық белгі дәлелін; Әдет-ғұрып, салт-дәстүр яғни ата жолы деп атаған.
Сонымен ата жолы- деген сөздің өзі тура жол, текті табу деген мағынаны береді және тарихат, мағрипат, сопылық, тақуалық жол деп дінді түрлі сапаға бөлуге де жол бермейді. Ата жолында мен тарихатта, сен мағрипатта болмаса, мынау мұсылман, келесі біреу мүмін деген ұғымды да керек етпейді. Барлығы Құдаймен байланыста жеке-жеке өз мүдесін, дәрежесін тікелей хабармен, аян, уахимен аруақ батасымен өлшеп қана дәржесін анықтауға болады.
Бұндай дінің қарапайым бүкіл халықтық дәстүрлік білімі әрине өздерін кермет санауға деген тәкәпарлық мінезді арап жұртынан білім алған өз отандастарымызға да қолайсыз және тажалдардың қақпанына да түскендіктен, ғалымдарымыздың намысыз, білімсіздіктерін өз пайдасына жаратқанымен соңы қиямет сағатына ауысқанын әлі сезіне алмай, ел билікте, дін билікте зиялы қауым өкілдері де ескі білімінің дәрежесін сақтауға, бұрын өз халқымен заң шығыру арқылы соғыса, енді тікелей аруақтарымен, құдайдың өзімен сол заңдары арқылы соғысып жатқандарын біле бермейді.
Сондықтан алдыңғы бөлімдерде дінің ең басты тұлғалары болған үш маман ғалымның рухани ақталу жағдайынан аруақ батасымен көрсетіп, тура жол түгіл қарапайым шеріктерін де меңгере алмағаны айқын болды. Демек олар шерік қосуға арамнан тиылғанмен, сөз жүзінде шерік қатып, рухани арамданған. Ата жолын жамандаудан, аруаққа қарсы болудан, зияратап Алла жолында құрбан шалып, мал жұмсамаудан өздері жүктелгені және сынаққа да түскені ескертілді.
Ал, енді тағы да жоғарғы дін мектебінің өкілдері яғни әлемдегі исламдық тура жолдың ұстаздары санатындағы Нұр Мүбәрак дін ислам университетінің ректоры мен проректорын аруақ батасымен тексеріп көрейік;
МАХМУД ФАХМИ ХИЖАЗИ
«Желке тартады. Қуық бездеріне дем. Бауырын өт жолын тазарту керек. Көз әйнегін ауыстыру керек. Кеңсірікке дем. Сол жақтан кейде ұстайды, қиналады. Жүректе шаншу бар. Қолы ұйып қалады. Жамбыл ата қолдап тұр. Шешендік қасиет бар. Парсы тілін меңгеру керек. Асқазанға дем.
Саясатқа бейім. Оң жақ білекте ауыртпалық бар (Яғни інжілге қарсы болған) Қызының бойында өнері бар. Екі иықта ауыр жүк тұр. Зейнеп, Туркаш аманат. Сейіл аманат. 7-күнде аян. Жолында құрбандық бар. Екі шеке қысады.»
Ал, оқушым мен өз басым бұл кісіні бір рет көгілдір арнадан ғана көріп қалдым. Бұл аруақтың батасына сүйенсек, онда бұл кісі де әлі тура жол түгіл рухани толық ақталмаған, керісінше жүктелген екен. Әрине ата жолында бұл қыйындықтан оп –оңай шығарып, жол көрсетуге болар еді. Бірақ оны мұндай дәрежедегі кісі түгіл, өз қазағымыз қарпайым мешітегі имамдардың өзі аруағын, дәстүрін мойындауы екі талай. Сонымен енді бұл саладағы өз баурымызға келсек;
ШАМШУДИН КЕРІМ ТҰРСЫН ҰЛЫ;
«Ұйқы безіне дем. Сол жақ бүрекке дем. Шаншу қадалады кейде. Сол жаурында (тіл, көз) қадалып тұр. Алқым тұсқа дем. Ауыз құрғаған, шөлдейді. Бақсылық қасиет бар бойда, ашуға салмау ккерек. Басы ауырады. Екі бүйректен кейде қысады. Діл мен діннің айырмашылығын анықтау керек. Тура жолың бақ жол болар. Екі шеке қысады. Кеңсірікке дем. Майлықожа атаның қолдауы бар.Ішкі құрлысты тазарту керек. Сабырлық бойға. Омыртқа бойында (қаралық) тұр. Сол жақ шекеге қандай зақым болған? Бел аурады. 4-аймақта болған. Табиғатты жақсы көреді. Болжампаздық қасиет бар, табиғат сырлары туралы. Сол жақ қолға не болған? Екі құлақ кейде шыңылдайды. Оң жақ аяғынан зақымданған кім бар? Аманат. 21 күнде іс қағазға оңдылық. Сүйіншісі бар. Шаңыраққа келер береке.»
Сонымен оқушым қазақтың ең басты дін имамдарың өзі әлі рухани сүнетеліп, ақталып, бой өрісінің толық қалыптастыра алмауынан нені байқауға болады? Тән яғни малдардың қораланбағаны және несібе періштелердің жарыққа шыға алмауынан осындай дертердің пайда болуын, біздер 10-15 жылғы ата жолынандағы өз басымыздан өткен жағдайлармен анық біле аламыз. Және әрбір ағзаның да рухани өз орны сүресі, қандай күнәларға байланыстылығы да белгілері бар. Белгілі себептермен, бұған тоқталудың қажеті де жоқ. Бұл көрсетіліген сырқат белгілері, бүгінгі ең жоғарғы дамыған медицина ғылымның құралдары арқылы анықталуы да екіталай. Бұлар өрісітік сипаттағы арурулар, қаралықпен жүктелулер тобына жатады. Бірақ осындай сырқат белгілері анықталғанда, мойындамаған қарсы болған жағдайда, аруақ өз қорғанын алып, яғни қолдауын тоқтатып, бұл дерттер тәнге енуімен түрлі жаралар, сырқаттар түрін туындатуы да сөзсіз. Ата жолында қанша мемлекет, дін істері тарапынан қудалансақ та бұндай жеңіл сырқатарды сумен, қамшымен тазалау арқылы әулие-әмиблер ойпатарынан, нұрларынан құран арқылы, құрбандықтар арқылы рухани шомылдырып барып дем салу арқылы оңай жазылуға да болатынын да меңгере алдық.
Бірақ көпшіліктің қазіргі таңдағы медицина ғылымына сенгендігі соншалық, бұл ескертулерді де ертегідей көріп, медицина ғылымның құдіретіне ғана табыну, біздің ендігі салтымыз десек те болғандай. Олай болса бұл саланың мамандары денсаулықты сақтаудан, салауатылықтан да үлгі болу шарт. Болмаса өз ауруынан айыға алмай, өзгенің бәрін қалай қарық қылмақшы? Онда бұл саладағы ең басты мамымыздың да денсаулық байлығын тексеріп көрейік, мүмкін үлгі алуға тұрарлық шығыр?
ҚАЙЫРБЕКОВА САЛИДАТ ЗЕКЕНҚЫЗЫ
АРУАҚТАН; «Келте етек, шашы қиылған, иыққа қолы жетпей қалған пендем –ай! Тамақ бездеріне дем. Кеңсірікке дем. Омыртқа бойында (қ…) тұр. Екі иықтан жүк басып тұр. Ілгектетін (көйлек, төс қап жіптері) иықтағы алып тастау керек. Қан айнеалымында ауыртпалығы бар түсіп тұрған. Сол жақ жаурында қадалып кейде шаншу болып қадалады. Жатырға, қуыққа дем. Балтыры сыздайды. Екі жанарға дем. Екі жамбаста қадалып тұр. 40-күн дертпен бойды түзеу керек. (ақ жаулық,киім толық болу керек) Сонда бойға алар ерекше қуат бар. Нағашы әжесі, бақсы болған аталары қолдайды. Кейде ашуға бой беріп, өзін ұстай алмай кетеді байқамай. Шыдамсыз. Оң жақ тізеде қадалып тұр. Бұғана сүйеке қандай зақым болған? Сәуле, Жанат кім? Аманат. Екі құлақ шыңылдайды. Сөзге шебер, іскерлігі бар. Екі қабақта (қар…) тұр. Оң жақ тілерсекке зақым болған. Ішкі құрлысты тазарту керек. 90-110 күн билігі бар кәсіптен.»
Ал, бұл жағдайды; «Ұста пышаққа жарымайды» деп қоя салуға да болады. Бірақ Құдайдың сын сағаты барлық пенделерге ортақ үкім. Енді қалған 6-жыл шамалы айдың ішінде ата жолының хикметінен, сынағынан бүкіл қазақ елі түгел өтіп, ал қарсы болғандар азапталатыны да сөзсіз. Қандай аурулардың пайда болатын және аурулардың негізгі себебі туралы аруақ білімінен хабар халыққа таратылып, таныстырылып жатқаны да сөзсіз. Бірақ құдайдан қай күні қандай ауруларға үкімен, халық азапқа түсетіні белгісіз. Сақтансаң ғана сақтаймын деген құдайымыз да. Ата жолының бұл хикметінің әзірше шет жағасы ғана. Осындай тәсілімен қандай да пенденің құдайын және аруағын мойындамаған жағдайда жасаған күәнәсін, алған парасын, ұрлық-зинасын, жан адамға көрсетпеген құпиясын да сұрап алып халыққа жария етуге болады. Әрине мұндай жағдайға жеткізбеген де абзал.
Сонымен ендігі кезек кімдерге? Саясатшы, партияшыл, өзін халықтың қорғаушысы санайтын, бәрін дүние байлықпен түзегісі келетін ел ағаларын да арасынан тексеріп көреміз бе? Естілігі, иаман байлығы қандай дәрежеде, сөзіне ісі, зиялығы, зайыры сәйкес келе ме және халық ондайларға сенім арта ала ма?… Әулие-әмбилеріміз қандай ескерту ақыл береді?..
(жалғасы бар)
