Әрбір жаратылыс егесінің жұбы, пары болу құран насихатының шарты. Сондықтан да тектің де шығу тегі мен, негізгі адамзатқа ортақ Адамдық тегі бар. Алдымен әрбір пендеге өз шықан тегін тбіліу меңгеру парыз екенін пайғамбарымыз; «Өзің шыққан тегіңді біл, бұл туыстарды жақындастырады түседі. Араласып тұрмасаң, жақын туысың да жат болмақ. Араласып жүрсең-алыстағың жаныңа келеді.» (133-өсиет) Өз тегіңді тану үшінде, туыстық байланысты қандық, рухтық тегіңді үзбеу керек. Яғни салт-дәстүріңді сақтау керек. Ал, алыстағы тегің бұл дін арқылы өзге ұлттық нәсілдік жанмен байланысты әрбір пенденің жан-тектік ерекшелігі де болмақ. Бұл жан ғылымнан білімді ендігі әлем жұрты мүлде ұмытқаны да сөзсіз. Десаулық ұғымы мен сабырлық ұғымы қатар жүретін ар мен ұят сияқты бірінсіз-бірі қалыптаспайтын қасиетке жатады. Сабырлық негізі асқазанмен байланысты жалпы тәннің тазалығына тәуелді. Ал, денсаулықтың рухани өлшемі; 11,17,103 сандық мәндерге байланысты. Оны құранда; Һұт, Ісра, Ғасыр сүресімен баяндаған. Ғасыр сүресінде; «..Заманға серт(1) Негізінен адам балсы зиянда. (2) Бірақ осындай иман келтіріп, ізгі іс істегендер, бір-біріне шындықты үгітесіп, сабырды үгітескендер; олар зиянға ұшырамайды.» (103-3) Ал жалпы 103 саның мәніне келсек; «Егер олар иман келтіріп, (сиқырдан-тіл, көзден) сақатанса, әрине Алла жағынан хайырлы сауап болар еді. Егер олар білген болса.» (2-103) деген аятпен де ондай адам баласының бой өрісі,ой өрісі жарық және дем салдырмайтындай тазалыққа, тақуалыққа жету керектігін ескертеді. Абай атамыз да сабыр қуатының, ұйқының тыныштығымен, зейнет орындарын жапқан қорған иман жапырағымен және жолға түсумен байланыстылығын 103-санды өлеңмен, (И.В. Гете-М.Ю. Лермонтовтан)
Қараңғы түнде тау қалғып,
Ұйқыға кетер балбырап.
Даланы жым-жырт, дел сал қып,
Түн басады салбырап.
Шаң шығармас жол дағы,
Сілкіне алмас жапырақ.
Тыңшығасың сен дағы,
Сабыр қылсаң азырақ.
Сонымен әуретік орындарын иман жапрағымен түн ұйқыснда толық жаба алмағнын жоғарғы тақырыптарда дін істернің басшысы Қайрат, дін ғалымы Қайрат пен Атақты Нұр Мүбәрәк университетінің ғалымдарынан да мысалдар бердік. Және бұл тұрғыда денсаулық сақтау ісінің ең жоғарғы маманы және салауатылық өмірге де үлгі болуға иісті ғалымның рухани жағдайынан иман жапрақтарының белгісінен аруақтық білімен дәлелдер келтірдік. Енді мұндай жағдайдағы бой өрсінің ақауынан, соған байланысты сырқат белгілерінен адам баласынң ойлау жүйесі де қалпты болмай көптеген ел басқару ісінде қателіктеге бой ұрдыратыны да сөзсіз. Жалпы адам баласының бой өрістік қуатылығы, жарығы да 17-санмен байланысты тәндік көледенеңінен 10 бөлік яғни «биоритмдік» еркешеліктен тұрса, тігінен 7-өрістік қабатан тұрып өз ара хатте ұғымын-тік бұрышты қалыптастырып құран аятарының сандық мәндермен айқындалатынын да білгеніңіз жөн. Жеті қабат жермен байланысты өріс 7-санмен, жеті тері қабатымен байланысты болса 10-саны көктік яғни 3-жер көк аралық өріспен және жеті жолмен жалғанумен байланысты болу шарт. Сонымен бойды жетілдіріу, бойды жартушыға ұсыныу имандылық құлшлық істері 11-санмен Һұт сүресімен байланысты тақуалық болып бекиді.
Ислам дінінде мұндай толық бой ұсынуды қажылықпен, қажы болумен айқындалады. Сондықтан Раббмыздан; «Қажы болудың, қандай қасиеттік еркшелгі бар?» деп сұрадым.
Рабымыздан жауап; «Сабырлы, ой-өрсі (сыртқы аурасы) толық дамыған, ілтипатыты, кішпейіл, салауатты. Бой ұстамдылығы жетілген, ақылды, парсатты, ілімді-білімді, сәзжделі азамат болу керек.» Болшақ басылымдарда бұл қағидаларды жеке-жеке талдап көреміз енді жалпы ой-өрсі тлық болып, сабрлылық қуаты жетілген бе, яғни тәндәк тазалғы толық ба? Деген мақсатпен қазақ елнің ең жоғарғы дәржедегі қағбаның да ішіне алғашқылардың бірі болып кірген және жылда қажылық сапар жасайтын азаматты аруаға арқылы тексеріп көрейік.
Абдыхалық Амангелді Еренғайып ұлы.
«Еңсесі төмен түскен. Ұйқы безіне дем. Белге дем. Бас ауырады. Екі құлақ шыңылдайды. Көкірекке дем. Тамақ бездеріне дем. Желке тұста (қаралық) қадалып тұр. Оң жақ білекке не болған? Екі табанда тұр. Сол жақ қолға зақым болған. Жамбыл ата қолдауы бар. Шеберлік қасиеті бар»
Ал, енді бұл жағдайда нені аңғардыңыз оқушым? Қажы болу деген; Ден саулық, ақ жаулық, он саулық байлықтарын меңгерумен нәтижелену керек. Ал, біздің қазақ елнің үлгі тұтқан, өздерін тура жолдамыз, құдайдың сүйген құлымыз деген ағайындармыздың, маһабттың жол еместігне, бұндай байлықтарды меңгеруге, естілікті толық қалыптастыруға мүлде жетіспейтіндігін және рухани ақталуға да, денсаулыққа кері әсерін бертін қателіктердің барлығын көрсетеді. Сондықтан өз жер емшегін ембей, өз туыстарының ата-баба аруағына қолдау алмай, арап еліне жүз рет қажлыққа барғаның мен зейнет кимің, иман жапырақтарың толық жабылмай осындай ауру белгісінен құтылу мүмкін емес екені айқын болып тұр. Ұйқы безінің зақымдануы, демді қажет етуі барлық дертердің, қан азуының, тектің азып, аян кітабына жалғанбауын білдіреді. Сонымен бірге бұл ауру, сырқат белгілері де шерік қатудан, құран аятарын дұрыс меңгере алмаудан да бойдағы ескі күнәлі болмысындағы шеріктердің тазалана алмауына да болмақ. Мұнан қажылыққа барғандардың бәрі ауру дегененнен аулақпыз. Жасына келіп кемелденген, өз туыс тегіне жалғана білген, дәстүрін қалпты ұстаған талай нағыз қажы болғандар, қасиетілер де қазақта жеткілікті болар. Мен тек масһабпен ғана тура жол табамын дегендердің және жоғрғы дәрежелі бұл салада ұстаздық қылғандарды әдейі тексеріп отырмын. Ал, ұстаздық қылып шәкірңді өзің меңгерген тазалық, тақуалықты толық меңгертіп қана онан да жоғры шығара алуаға болатынын, ал өзің рухани кемелденбей кермет әулие, тура жолдағы шәкірт дайындаймын деген ақмақтық және мүмкін емес. Себебі; «Сынықтан басқаның бірі жұғады» деген аталырымыз. Бұл аурулардың ендгі бүкіл масһаб имамндармен, дінші қауымының тұрақты жетімсіздігі екеніне бәс тігуге де болады.
Бұндай рухани сүннетеле алмау, күнәлі болмыстан ақтала алмаудан өздеріне ғана болмаса жалпы дінші қауымынан қоғамға келетін зиян да аз. Себебі азғындап, жалаңаштықтан, арсыздықтан, жаман қылықтарды әдетке айналдырудан өзі де туысын, жан ұясына да зиян келтіртіндерге қарағанда бұл саптағылар керісінше қоғамда жақсылық жағына қарай үгітеуші, үлгі көрсетушілер болып пайдасы көп болмағанымен де зияндығы да аз.
Ал бірақ ел басқару ісіндегі Қайрат Лама Шариф, Қайрат Жолдыбай ұлы, бас имам Ержан Малғажарұлы сияқтыларға белгілі халықтың мұқтажын өтеу жолындағы шешімдер шығаруға мүлде кері әсерін тигізетіні де хақ. Оған себеп мұндай рухани тазалықтың, бойдың қалыптаспауынан уахи-аяндардың тоқтап, ал мұндай тақ дәрежеге сай болжамдық кітаптарға жалғану да мүмкін емес. Яғни естіліктің бой, деп аталтын ой-өрсіне тікелей қатыстылығын да білген жөн. Ал, енді мағрипат өкілдері болып саналатын зиялы қауымымыдағы жазушы, ақын, ғалымдарға да мұндай тазалықтың кем болуы да, естіліктің әлсіздігі, сан қуатының жетмсіздігі болып, бүкіл халқымыздың рухниятына тежеу болары да сөзсіз.
Бұл саладан да азған мысал бере кетейік. Халықтың тегін түзейміз деген күресушілердің бірінің жағдайын тоқталсақ;
ҚАЗБЕК ИСА;
Сол жанары бұлыңғыр болып тұр. Дем салу керек. Ұйқы безіне дем. Алқымнанға дем. Өңеш тұсқа дем. Көкірек ауруы бар. Бел аурады. Ішкі құрлысқа дем саоу керек. Оң аяқта ақау бар. Екі тізеде (қаралық) қадалып тұр. Екі жамбаста да қадалып тұр. Шығармашылық томдарды жарыққа шығару керек. Құрбандық түсіп тұр. Нағашы әжесі қолдап тұр. Көріпкел қасиетті кісі болған. Екі жаурында қадалып тұр. Кейде ашуға булығады. Сабырлықпен шешетін іс-әркеті бар. Тектұрмас ата қолдау беріп тұр. Көк түтінге (шылым) улануға болмайды. 90-күнде оңдылық ісіне.»
Сонымен Қазбек мырзаның сол жанрының әлсірей бастауы да тажалдың қапнына түсіп, оны орндаушысы болғанын да ескертіп тұр. Себебі бұл мырза тектілікті қазақшалау керек деген ұран көтеріп, өз атасымен, бабасымен құдас болуға шақырған әркетімен құдай ісіне ашық қарсы және тылсымнан аруақтың назына қалғаны да сөзсіз. Бұл тұрғыда Раббымыздан осындай есімге айналған аруақтық белгілерід қайтадан атқа айналдырып, ттрихтың есік дәуіріне қарай шегініс жасаудан, қазақтың дәстүрінен қарсы келуден; «Тілге әсер береді (Тіл білімі азады), Бүйрек, бауырға, қан айналымына кері әсер етіп және ғұмырнан-тағдрына зиян келеді.» деген ескерту болған еді. Ал қазақта оысндай іш шарларды ұйымдастырып миллиондаған отандастарымыздың рухани кеселденуіне себепші болғандарға нендей өкініш, және ұрпақтарына да өздернің зиянын тигізетіні де хақ. Сондықтан қандай жамандық, күнә, қателік істесең дәл сондай түрде жақсылықпен қайтарыңдар, деген пайғамбарымыздың өсіиетін де мүмкін бұл азамттар басшылққа алып, халықты қайтадан өз туысқан тегіне жалғануға шақырар деген де үміт бар.
Жалпы ел басқарушылар, халыққа ақыл беруші қауым қандай болу керек? Бұл тұрғыда қазақта қожа, төре деген ұғым бар. Адамзатың асыл қасиеті болған бұл сапалар пайғамбарлықпен, елшілік қасиетерді меңгерумен тікелей байланысты және оның да дәрежелері бар екені жазылып та жатыр, болашақта өлшемдерін, кітап мәндерін де талқылап көреміз. Әрине бірінші байлық денсаулықсыз, естіліксіз төре де қожа да болу мүмкін емес. Сондықтан қазіргі саясатшылардың да төреліке құмар, ел билігіне таласушылар да осы үш байлықтың ең болмаса біріншісі толық болу шарт. Онсыз күнәнің де өзге қарсылық күштердің де ықпалында кету қаупі де сөзсіз.
Сонымен осындай партияшылардың; Мұхтар Аблязов біздің демократияның әкесі деген насихатын да сайт бетінен көрініп те жатыр. Олай болса ол мырза бұл сипатқа лайық ба екен. Аруаққа жүгінсек;
МҰХТАР АБЛЯЗОВ ҚАБЫЛҰЛЫ
«Екі бүйрек ауырады. Ұйқы тынышсыз. Аяқ-қол сырқырайды. Райымбек ата, Жамбыл ата қолдап тұр. Асқазанға, алқым тұсқа дем салу керек. Тапқыр, айлакер. Ниет етсе айлакерліктен айығуға болады. Өзі байқамай қалады. Екі иықта тұр. Жаурында, омыртқа бойында тұр. Шешендік, шеберлік қасиет бар. Тілмаштық қасиеті бар. Көкіректен қысады, кейде. Нағашы жұртта қасиетті бақсы аталары болған. Ұстамдылығы әлсіз, жетілдіру керек. Сабырлыққа теңелсе, 90 күнде алар биігі бар кәсіптен. Бекет ата қолдап тұр. Арыстан бабаға, 5-атаға бару керек. Сонда ғана іс әркеті шешіледі оңдылықпен.» Мұхтар мырзаға аруақтар айлакерліктен арылып, тәубаға келіп, сабырлықпен шешуді ұсынады. Яғни мемлекетке келтірген шығындарды қайтарып, екі жаққа да бірдей қолайлы келісімге де келуге болатынын ескертіп тұр. Қазақ ел билігі және халықтың да ортақ рухани кеселі ата дәстүріміз болған қылмыс жасағандарды жазалайу және «Алдыңа келсе атңның құнын кешір» дегендей, «Бас жарылса бөрік ішінде, қол сынса жең ішінде» деген және қандайда бір рухани зян келмейтін, елге қауіп саналмайтын қылмыс түрдерін шықан шығынды артығымен, айыбымен өтеу, құн төлеу жер аудару сияқты сиптары мүлде қарстырылмайды. Европалық үлгімен мысалы Шеңгелді аулында екі бұзық шатасып, бірі-бірі өлтіріп еді оны ұлттық сиптақ айналдыруға араға от салған сол үшін шешендердің бәрін қырыу керек, алсатау керек деген дәстүрміз түгіл, құдайға да қарсы шықан сөз болды. Сол сияқты ақшалай, дүниелей шығын келтіргендерді оның рныны тотыруға еңбекпен жер аударып, түрлі жұмыстарға жегіп төлету орнына түрмеге қамап тағы тегін тамақпен асырайтын да әділетсіздігіміз де бар. Сонымен қатар егер өмір бойы жақсылық жасаған, отанға қызмет істеген, түрлі марапатармен сыйланған пенденің жазатайым бір қылмыс жасай қалса, барлық еңбегі де ескерілмей мүлде өмір бойы осы қылмыспен айналысқандай түрмеге тоғыта салу да ешқандай әділдікке де адамгершілікке де жатпайтыны да сөзсіз.Құдайлық уахиға, аруақтық хикметке сүйенген ақсақалдар кеңесінің билігі қазақ елінде қалыптастырып, әділетті қоғам жасауға әлемге үлгі болатындай да мүмкіндік бар. Себебі қазақ елінде ғана аруақтар пенделермен ашық байланысқа түсіп жатқаны да хақ. Ал философия мектебінің ғалымдарының Абайын зертеп түсіну үшін сандық телогия біліміен құранды зертеп, діннің негізгі намаздарымен барлық ғылым-білім, шаруашылық және адамзат тіршілігінің бәрінің арсын жалғайтын Құдай ісінен пайда болған дәстүрлік білімді де қалптастырып қана қоймай заманға сай жетілдіріп бүкіл әлемге қазақ мәдениетінің философиялық та салтық та үлгісін ұсынатын заман да келгені сөзсіз.
(жалғасы бар)
