«Не іздейсің, көңілім, не іздейсің? Босқа әуре қылмай, шыныңды айт. Шарқ ұрып, тыныштық бермейсің, Сырласарлық, бермен қайт. Абиыр, атақ сол жанда-Кімді көп жұрт мақтаса. Ол мақтаудан не пайда, Көп мақтауын таппаса? Көп Тәңірі атқан мақтай ма, Ол Тәңірі атқан болмаса? Жоқты-барды шатпай ма, Көптің өзі оңбаса?…Жұрттың бәрі сөз сатқан, Сатып алып не керек? Екі сөзді Тәңір атқан-Шыр айналған дөңгелек..Мен ақылдың құлы емес, Шын ақылға зорлық жоқ. Антұрған көп пұл емес, Өлім барда қорлық жоқ. Өмір, дүние дегенің Ағып жатқан су екен. Жақсы-жаман көргенің Ойлай берсең у екен.» (Абай ата)  Өзінің көңілімен-ұжданымен сырласа алатын, «төртеуі түгел»; «Екі сөзді Тәңір атқан-Шыр айналған дөңгелек...» тағдырлық «Шар»-ды, яғни шеңбер-күн, чакраның ортасында қосу белгісімен тоғыз «кісілігін» төбеден алған, төрелігі жетілген үлкендер, ел билеуші, зиялы қауым, дін ғалымдары бар ма қазақта?

Енді Абай атамыздың бұл насихатын түсіну үшін біздердің бүгінгі таңдағы меңгердік, жетілдік деген, том-том кітап қылып, елге ақыл қылып сатып жатқан сөз-біліміміз, және дін тұрғысында масһабтық және әлемнен жинап алған философиялық, психологиялық, теологиялық біліміміз мүлде жетпейді. Ал бұл ұғымыдары жан ғылымын түсініп, меңгеру үшін құранның жасырын, көмес кітаптарына, оның бейнеленген кісілік нұры, әулие-әмбилердің, даналардың аруақтарына жалғану арқылы ғана түсіне аламыз. Және ол үшінде Інжілдік рухани өлімнен өтіп, күнәлі болмысымыз өліп; «Шын ақылға зорлық жоқ. Антұрған көп пұл емес, Өлім барда қорлық жоқ.» дегендей  ақиретпен араға «сират» көпірін саламыз, қорлықсыз, күнәсіз тіршілікпен болатын; төрт құбыламыз тең болатын төрт жағымызды түгелдеудің құлшылық намаздарын орындай білуіміз керек.

Екі сөз Тәңір атқан; Бір Жүрек пен  бір Тіліміз болып; жүрекке, діл білімінің қуатына-иманды зейнеттеумен бейнелесек, ал тілге, тіл біліміне дінімізді меңгеріп, кәлимамен қуаттандырамыз, тазартамыз. Алдыңғы тарауда келтірілген, әрбір адам баласына төртеуін түгелдеп, төбеден келетін тоғыз елшілік белгілерге, «төрелерге»  жалғануына мүмкіндік берілген де, аманат алып, оны жалғастыруға, уахи, кітабын жалғанып аяттың; «…Бірақ ұнатқан елшісіне білдіреді. Өйткені Алла, елшісінің алды-артына (хабаршы, аян уахи көрестуші)күзетші қояды. (27)Олардың, Раббыларының міндеттемелерін анық жалғастырғандарын білу үшін. Әрі олардың жағдайын толық біледі. Және әр нәрсені санап, түгендеп қойған.» (72-28) Әрбір адам баласының алдында ана тілімен, сөз сөйлеу өнермен байланысты көру қасиеттілігі, періштелігі болса, артында жүрегімен, имандылығымен байланысты еріп жүретін періштесі «көздер» болады.

Ал бұл күзетшілердің тылсымнан хабар беруші өз ата-баба аруағымен байланысты екенін; «Расында Сендерге Раббыларың тарапынан көрнеу дәлелдер келді. Кім оны көрсе (аян-аят, кітабын) өзі үшін. Және кім көрмесе зияны өзіне. Мен сендерге күзетші емеспін.» (6-104) Олай болса масһабшы, дінші, ислам ғалымдарының ата-баба аруағына табынуға, яғни  ұқсауға, үлгі алуға болмайды «серік, шерік қосу» дегендері Алланың өзіне, аятына ортақ қосумен тажалдық екендігін бір ғана аяттың дәлелі де жеткілікті болар еді. Бірақ мұны жетесі, жеті рет айтқанда ойланып түсіне алатын пенделер ғана иман келтіру жолына аяқ баса алатыны да хақ.  Енді  бұл періштеліктің жағдайы да екі қол аруағымен, оң, сол көлеңке періштеліктерімен байланысты жалғанып, төбедегі өрісі арқылы бейнеленіп, бір тұтас бой көлеңкемен, ақирет өміріне пенденің тағдырлық айнасы, бейнесі болып, бөлініп, тазалығына, жарықтың сапасына қарай, ұжмақтық немесе тозақтың жағдайларға өтіп отырады.

Біздерге өмір сүру барысында тағдырлық болып берілетін жақсы немесе зиянды қуаттардың бейнелену болып, өзіміздің өндірген ақиретке өткізген көлеңкелерімізбен және үнемі істеген істерімізді жазып кітап болып қалыптасып отыратын аруағымыздың жайдайына байланысты пайда болады. Сондықтан; «Сендердің бастарыңа келген қайғы-қасірет екі қол істеріңнен деп біліңдер» деген. Біздің бірге, тұтасқа айналған бір қолымыздың көлеңкелері ақиреттік өмірде, ал екінші қолымыз дүние тіршілігінде және оның бірлігі маңдай тағдырымызбен жалғанып тұратыны хақ. Ғиса пайғамбарымыз; «Қазыналарыңды көкте жинаңдар, ол ешқашан шіріп, өзгеріп, жоғалмайды» деп ескерткенді. Олай болса христиандық сенімде жүрек асты, оң сол және маңдайды көрсетіп шоқынудың да сырында төртеуді түгелдеп (көру, есту, ойлау, сөйлеу қасиеттерінің орындары) бір жұлдызға айналуды меңзейді. Қазақта  сыйлы қонағына малдың басын бергенде, маңдайына қосу белгісін салудың сыры да; «төртеуің түгелденіп, жұлдызың жансын» деген ақ ниеттен туған тілек болады.

«Басқа келетін он бәленің тоғызы тілден» деген екен Мұхаммед пайғамбарымыз. Төреліктерді меңгеру үшін де 9 қарсы кісілік жындылықты тазартумен, яғни көркем сөз бен жан ғылымын меңгеріп қатесіз сөйлеумен, төбеден жалғанатын 9 білімді кісі даналықпен нәтижеленіп, ал бүгінгі қазақтың мұндай дана «жұлдыздарды» әнші, биші, спортшы болып танылғанынан Абай атамыздың; «…Абиыр, атақ сол жанда-Кімді көп жұрт мақтаса. Ол мақтаудан не пайда, Көп мақтауын таппаса? Көп Тәңірі атқан мақтай ма, Ол Тәңірі атқан болмаса? Жоқты-барды шатпай ма, Көптің өзі оңбаса?…» насихаты бүгінгі қазақтың діндегі рухани жағдайы мен іс басындағы ел билеушілердің жындылық,надандықтарын растап тұрғандығы да сөзсіз.

Қазақтың дәстүрінде мүшелдік жастың және алғашқы кезең 13 жыл, онан кейін 12 жыл жаратылыспен жалғанумен есептеудің сыры осындай жағдайдан шығады. Ал ақылдың толықтығы ана сүтімен және 40 жаспен нәтижеленіп;  8 түр қуаттық жүйені бес негізгі нәсілдік қуатпен меңгерудің маңыздылығы болып; сөздің қуатын, 13сандық белгіні қалыптастырумен нәтижеленеді. Және қырыққа дейін еркектер үшін; үш жылды (3х4мезгіл=12) яғни тәндік таразылауға келетін 12белгі жаратылыстық рұқтық қуаттық жүйелермен адал кәсіп, өнер, білімді меңгеріп, жаратылыстық рұқтық жүйеге толық жалғанумен ақылдың түгелдігі қалыптасады.  Ал әйелзатына үш күн, чакраны,  бой өрісін толық қалыптастыру үшін;  3сауалды; 1.Табалдырық, керегені кең жайу, оңдылық-береке ұрпаққа, табаны жайдақ болу, басында нұр болу, жүректе иман болу; 2. Ошақ; Имандылық, сабырлық, татулық, береке, өнегелі-өсиетті, тәрбиелі, салауаттылық, ұстамдылық, 3. Төбеден төртеу келсе, түгеліне бөленер; ұядан не көрсе, ұрпағың соған кенелер; ата-ана парызы ұрпағын тәрбиелеумен өтелер деген қазақ әйелінің дәстүрінің негізін меңгерумен байланысты болады.

Мұндай жағдайда рұқтық тұрғыда әйелзатына; әділдік, қарама-қайшылықты меңгеру міндетті болады. Ал оны аянмен құдайдан алып, оны жорып орындау үшінде белгілі бір елшіліктің дәрежесіне жалғанған, сұңқарлығы, «төрелігі», пірлігі бар еркектің шәкірті бола білу керек. Ол үшін замандық дәуірлердің тоғысына қарай, қазақ еліне құдайдың назары түсіп, Раббымыздан ескертіліп жатқан хақиқатты меңгерудің жолында болу керек. Бірақ, мұндай рухани өзгерістің, бүкіл дін ғұламаларының болжап, армандап кеткен құдай патшалығының есігі ашылатын мезгілдің кенеттен қазақ халқына және осындай бүкіл ұлттың рухани өлі жағдайында келеді деп болжай алмаған  да еді.

Екі  мың жыл бұрын бастың Мәсіғы болып Ғиса пайғамбарымыздың соңынан ерген санаулы ғана елшілердің меңгеріп, төбеден келетін Раббымыздың білімімен жалғанудың құлшылығы қазақ дәстүрімен қайта бейнеленіп, аяқты, белді тазартып, ұждандылықты меңгеруге, аққу, сұңқар аталып, иманы жолдас болсын, Момбай ұлы Қыдырәлі-Ақ ұлдың бастамасымен қазақтың шамалы ғана бөлігі рухани өлімнен өтіп, ақталып, рухани тұрғыда оянғанымен, бірақ іс басына тұрған аққу, сұңқар аталғандардың өздері де,  ата жолына келген пенделерде исламның тазалығын, шариғат парыздарын меңгеруді және жетілген тұрғыдағы қазақ дәстүрінің ар білімін меңгеруді артқа тастады да адасуға түсіп, бөлек-бөлек жындылық топтарға негізделіп алғанды. Ал  ақылдарын білімге байлап, ата жолы дәстүрі болған, арттағы жолдастарын тазартудан бас тартқан зиялы, білімді, дінші қауымдардың ата жолын адамдық тұрғысында, яғни  ұждандылық, жетелік тұрғысында  қабылдап, бастың, аяқтың, қолдың, терінің ақталып тазарып, саналық өрісті қалыптастыратын қадірін түсіне алмай,  маңдайлары ашылмай қараланған; «бөріксіздікпен» арттарында ерген жолдастары шайтанға айналған, сөз періштелері екі жүзді болғандықтан, аруақтары да таза болмай, ата жолы, ұлттың дәстүрінің негізі, екі естілік, есорсоқтық, жындылық тұрғысыда қудаланып, мастықтан айыға алмай жүрген халыққа  мүлде жек көрінішті, «секта» қылып тынғандары да хақ.

Қазіргі таңдағы қазақ елінің жалпы рухани жағдайы дүниенің түрлі білімдерін меңгеріп, мәшинелер жасап, техникалық дамудың жоғарғы дәрежесіне жеттікдеген елдердің керісінше жандары жоғалып, рухани азғындыққа түсіп, тірі деген аты болмаса, жандары өлі ұйқыдағы елге айналдық. Сондықтан ұят, ар деген ұғымды жоғалтып, ел басшыларының жетелік, ұждандары да жетілмей, өз жынысына ұятсыздығына деген қарапайым сезімдік жек көрініші (иммундік, тектік қарсылығы) де қалыптаспай білімді, көтін ашқан, жаулықсыз қара қатынды басшылық орындарда көру, олардың ақылын тыңдау да қалыпты болып алды. «Көтін ашқаннан жол сұрама, жігіттіктен құтылмай үлкен бола ма?..» деген Абай атамыздың өсиеттерін жоғарғы ел басшылармызда қабылдамай, «төрелерміз» сөз құнын, бағасын түсінуден қалғандары да хақ.

Мұндай жағдайда құдайдың және бір тұтас адамдардың лағнеті түсіп, қияметтік сын сағатының қазақ елінде басталғанына 4-ші жылға қарай аяқ басты. Әлемде қияметтік мезгілдің басталып, түрлі індеттермен, апаттармен азапталып жатқан елдердің санатына қосылуға жан таласып, арсыздықпен «алты ауызымызды» араздастыруға, жан күйдіруге ғана жағдай жасап жатқан жайымыз бар. Ібілістік білімнің де жоғарғы дәрежесін меңгеруді солардан алып, жануарлық тәнімізді емдеудің барлық тәсілдерін меңгеріп, өлген пенделердің мүшелерін ауыстырып алғанға мақтанып, үлкен адамдық жетістік деп пайымдайтын жындылар еліне айналып алдық. Ал аурулардың күн санап артып жатқанын, оның себебін анықтап, адамдық тұрғыда ауырмау үшін күресудің жолын іздеудің орнына дәрі-дәрмекке қаражатты көбірек жұмсап, ауруханалардың саны кемігенімен аурудың азайуымен емес, керісінше санын жыл сайын арттырып, ауруды алдын ала анықтап, тәндік тұрғыдағы ем шараларын жасауды дәреже мақтан қылған, яғни  дәрі-егерлерді, дәрігерлік білімімізді тәңір қылып алдық.  Алайда өзінің рұқының сипаттары мен жанын ажалдан қалай сақтауды білмейтін дәрігерлеріміз «жансақтау» әдісін білетін тәңірлеріміз болып аталатын болды.

Сонымен қазақта екі қасіреттің; ақ нәсілді ұлтты қара нәсілге айналдырудың саясатын ел билігімізбен заң жүзінде қолдауымен үш тілділік саясатымен атқарып жатқанымызды білеміз бе? Сендерге үш тіл немесе үш тілді меңгерсеңдер төртінші ғылым төбеден, немесе басқа ұлттың тілімен келеді деген Раббымыздың уәдесі, аяты мүлде жоқ екенін де біліңіз. Ғылымды болу үшін ар-ұяттылықты, ата дәстүрін меңгеріп; Төрт құбыламыз түгелдеумен, бастағы төрт жындық қуаттарды тазартып, толық ақталумен ғана адам баласы болып, жетелік ақылды, ұждандықты толық меңгерумен ғана сана деген қасиеттілікті меңгере аламыз. Рухтық қуаттарды тазартып меңгерумен ғана ұлттық тұрғыдағы ұқсастық жандардық қуатына, кітабына жалғанып қана ұлттық тектілікті қалыптастыра аламыз. Және қандай бір рухани қуаттар тағаммен және дәрі-дәрмекпен өскен ортасындағы барлық жаратылыстың нәрселерінен ем-шипалық тұрғыда жүктеледі. Осындай жағдайда шет елдің тағамы мен дәрі-дәрмегіне байланған халықтың олардың нәсілдік белгілерімен де жалғанып, ұлтымыздың тектілігін аздыруға да басты себепші болып жатқаны да хақ.

Осындай рухани тұрғыда азғындыққа  түскен елдердің тіліне, үніне, әніне, салтына тағамына, әдебіне құштарлықтың қалыптасуымен, екінші жағынан ана тілінің қадірін меңгермеуден «қара орыс, қара қытай, қара бедеуиндік арап, негр т.б. тектес қара, көк  нәсілдік ұлтқа бейімделіп жатқанымызды да аңғару қиын емес. Ішіп–жем тамағы түгіл; «Әдебі жаман ауылға әйеліңді апарма» деген аталар аманатында. Шындықтың, ардың ірге тасы; ұят-қызыл қуаттың қазақ әйелзаттарынан жоғалумен, санаға жол ашатын діл қуаты азып, әлсіреп, ерлерде ұғыну қабілеті жоғалып, мұндай санасыздық, жетесіздіктен  сөздің қадір-қасиеті, қуаты жоғалып, жындылық сөздердің қадірі артып,  ақылымыз білімнен төмен, жынды елден, арсыз шайтан жамағаты басқаруына көшкен, көше үйіміз толы жануарлық сасық иіс, теріс санды қуатты; шашын жайған, көтін ашқан; қара қатындардың еркі мен билігі орнаған елге айналып алғанымызды неге жасырамыз?

Дін ғалымдары мен діншілерміздің де ұлт байлығын, қазынасын яғни сөздің ұғымдарының қуатын қалайда өзгертуге, құранның арап еліне ғана арналған үгітіне байлауға жүйелі түрде айналысуынан ата-бабаларымыз меңгерген, артында қалдырған еңбектерін өз бетімен құранмен, хадистермен салыстырып түсінетін ақылы бар пендені білімді, зиялы аталған қоғамның өзінде санулы ғана пендені таба алатын жағдайға да жеттік. Біздердің ел билеушілеріміз, іс басындағы зиялы қауыммен қоғамдағы білімді аталғандардың жындылығының шектен шыққандығы соншалық, әрбір жаратылыстың нәрселерінің киесі, жаратушының өзінен болып, сол киесін танып, оны меңгеру арқылы ғана адам болып саналатымызды да мүлде жадымыздан шығарып тастадық. Дін ғалымдарының да алжасқандары, жындылықтары да шектен шығып, ар сақтамайтын салттарды дәстүр, дін намазы, құлшылығы  деп атайтын болды. Бір ғана мысал келтірсек; дін істерінің барлық басшылары жалаңбас арсыздықты дәріптеп және шашын жайған, шайтаннан болған жынды қатынды дін ісінің орынбасары қылып, халыққа шариғаттан ақыл айтқызып қойғаннан артық не сұмдық керек  құдайдың өзін, үкімдерін, аяттарын мазақ қылуға?

«Малым жанымның, жаным арымның садақасы» деп өткен  бабаларымыз, ол замандарда қазақ тілін білмеу, дұрыс сөйлей алмау деген мұқтаждық болмаса да, «Жетесізге жеті айтсаңда, санасызға сан айтқанмен түсінбес» деп неге айтты екен соншама күйініп? Ал ол замандағы қазақтың сөз өнерін, бүгінгі ең жетілген деген текті қазақ баласы меңгере алмағандары да хақ. Рулары қожа, төре, аталық дегендер бар болғанымен, ұрпақтары неге оларға, өз тектеріне лайық емес? Керісінше; төре, қожа, аталық, текті, тұлға деген киелі ұғымдар мен кемел адамдық қасиеттердің қарапайым ұждансыз, ары жетілмеген жын-шайтанды пенделердің мақтаны жалауына айналдыруға дейін төмендетіп алдық. Сөз өнерін, ана тілін меңгеру жан-дініміздің ірге тасы қасиеттілігіміз болса, ал сөзді ұғыну, ішкі ойын, білімнің үнін анықтай білу адамдық қабілет болып саналады. Сондықтан мұндай қабілетті, мүмкіншілікті біз жаратқанның өзіне ұқсастық тұрғыда; жанмен, нәсілмен бірге иман қуаты, шам жарық түрінде сыйға аламыз да, тәнімізді күнәдан тазартумен, жан және жын сарайын сыртқы түнек күштерінің, ой ұрлаушы ұрлықшылардың енуінен сақтай білу арқылы ғана саналы бола аламыз.

Діл дегеніміз; біздің ата-аналарымыздың меңгерген таза ақылдан,иман нұры яғни ойдың сөзге, үнге айналуының қандағы қуаттық белгісі. Қазақ тегінің, барлық сөз байлығының асыл қоры әйелзаттарымыздың қанында 11-санды діл түйіршіктері-кісілік болып сақталады. Сондықтан әйелзаттарының ойды, кісілік қасиетін өзінің ішінен алып, еркекке қарағанда ақылы тез жетіліп, ұрпақ өсіріп тәрбиелеуде, ұлттық дәстүрімізді сақтауда елдігіміздің үлгісі болып саналады. Ұлттық саналық қуатымыз әйелзаттарымыздың ақ жаулық қуаттылығымен, алтын бастылығымен, етек-жеңінің кеңдігімен, табанның тазалығымен өлшенеді. Бірақ қазақта; «Алтын басты әйелден, бақыр басты еркек артық» деп «Бөрікті бөріктінің намысын, арын қорғайды» деп ескерткен.  Олай болса бөріксіз еркекте ар түгіл сана да болмайтыны хақ. Бөрікті болу үшін тек қана бас киімді киіп жүру емес, басты жыннан тазартып ойдың қуатын, таза ақылды меңгерумен яғни «Тоғыз төре төбеден келмей, қырық қожаны қырқадан асырмай текті болмас» деген нақылға да сәйкес болу керек.

Бұрынғы замандарда «тоғыз төрені», даналықты төртеуін түгелдеуді Раббымыздың елшілігіне, кітабына жалғануды меңгеріп, жетілген бөрікті еркекті төре деп атаған да ел басқаруға, хан болуға лайық деп тапқан. Бұл қабілеттің есту, көру, ойлаумен және әулиелікті меңгеріп адам аталуымен байланысты болып, бірақ сол текті аталардың ұрпақтары енді арсыздыққа төрелікті қосып алып, ібілістің ұрпақтарына айналғандарын біледі ме? Сонан болар Астанада, «Жастардың тұлғалығын-төрелігін қалыптастыру мектебі» деген жарнаманы көріп, жындылықтың да шегі жоқ шығар деген ойға қалдым. Қазір ақпарат орындарынан; «Назарбаев зияткерлік»-арсыздық мектебі; қылмыскерлердің немесе өлген пенденің «тұлғасын» яғни төрелік, әулиелігін анықтап жатырмыз». Тіптен мемлекет заңымызда еліміздің тұлғалығын, әулиелік, төрелігін сақтау деген ұғымдарға қарап, жынды мастарды да тұлға-әулие деп атап, киелі сөз ұғымдарын аяқ асты қылуға жарысқан, адамдықтан қалай жұрдай болып кеттік дегенде ой келеді.

Әрине бұған намыстанатын, тұлғалық-төрелігін меңгерген, жыннан басын тазартқан ойлы-бөрікті, ата жолын, дәстүрінің қадірін, үлгісін көрсете алатын арлы ел билеуші, зиялы атты қауым өкілдерін табу да қиын. Ата жолының үлгісін аққу, сұңқар аталған жастардан, білімсіз қауымнан емес, үлкендікке жеткен, зиялы аталған қауымның арасынан іздеу керек. Ясауидей бабасын, Абай-Шәкәрім, Мәсшүр Жүсіп, Жүсіп Баласұғұн т.б. даналарын құранмен санмен дәлелдей алатын ғалымдар, теологтар, психологтар, имамдар арасынан ата жолының үлгісін іздеу керек! Қазақ иманның айнасы болған, ондай қауымнан шықпаса, онда өз беттерімен ізденіп, жындылықтан, шайтандықтан жиреніп, адам боламын дегендерді жан-жақтан азғырып, надандықпен, білімсіздікпен өздері де адасқан, халықты да адастырып жатқан жалған «аққу», «сұңқарларды» заңмен қудалағанда кімге пайда?

Олай болса, азаматтық ғылым мектебін қалыптастыра алмаған; ақылдың тазалығын сақтайтын, ой қуатын, сөз білімін, ақыл ғылымын қадағалайтын философиялық мектептің құрдымға құлап, ондай жалғандыққа негізделген мектептен шыққан ел билеушілеріміз де, білімді қоғам өкілдері де жыннан қара шекпен киіп, өзге жұрттың азғын салттарын мәдениет деп қабылдау қалыпты жағдай. Сондықтан қазіргі таңда тілші, жорналшы, жазушы, ақын, саясатшы дегендердің елдің намысын жыртқан болып; «ел билік ішті, жеді, бәрін сатты, тілді құртты, қазақ кедей бишара болды» деп еңбексіз, өнерсіз, білімсіз құдайдың берген несібесін бөліп алып, жатып жеуге азғырып жатқандарда адамдық, әулиелік, тазалық бола ма?  Ал енді мұндай әділетсіз қоғам болудың негізгі себебі осы қазақ ұлтының арсыздығынан, құдайдың сынағынан емес пе екен дегендей сауал қойып; «Бастарыңа келген бір ауыршылық, қол екі істегендеріңнің салдарынан болады. Және де Алла көбін кешіп жібереді.» (42-30) деген аятқа ойын жұмсап, миын ашытып көрсе екен. Бірақ қолдарынан келмейді де. Себебі қазақтың киелі бөркін, әйлзатының етегін, ақ жаулығын шайтан жек көргізіп, сана деген киесін де ұрлап алған. Сондықтан ділден келетін ананың ақ сүті түгіл, қаннан беретін жарына, байына шарабының орнына «у» беріп, жыны итке айналып, қаны азған еркектердің қалай төрт жағы түгелденіп, аруағы өсіп-өнбек?

Олай болса, әлемге және қазақ еліне, халқымызға тағдырдың замандық жазуы болып, түрлі уақиғалармен қиындық келсе, онда жеке-жеке пенделердің де ата-бабадан бері жалғасты келе жатқан аруақтардың тазартуын меңгере алмай және өз қолының да таза болмай, аруақтық қуатының жоғалуы болатынын растап тұр жоғарғы аятта. Кейбір білімді жынды пенделердің орыс ұлтының  кесірінен қазақ ұлты азап көрген, енді кек қайтармадық, ел билік бізді боданға салып қойды дегендерге аятта; «..Расында қашан адам баласына бір жақсылық татырсақ; сонда ол оған мәз болады да егер өзінің қол екі істегендерінің салдарынан бір жамандық келсе, сонда олар күдер үзеді.» (30-36) «Бастарыңа келген бір ауыршылық, қол екі істегендеріңнің салдарынан болады. Және де Алла көбін кешіп жібереді.» 42-30) (..Расында қашан адам баласына өз мархаметімізден таттырсақ, сонда оған мәз болады. Ал егер қол екі істеген кесірлерінің салдарынан бастарына бір жамандық келсе, сонда сөз жоқ, адам баласы мүлде қарсы келеді.» (42-48)

Қандайда бір адамзатқа келген жақсылық, тоқшылық, бейбіт өмірдің құдайдан ғана екенін, ал енді өзімізге берілген тұрмыстық жеңілдік пен жер анадан алып жатқан байлықты ата-бабамыздың бізге меншіктеп қалдырғаны деген көреалмастықпен, қызғанышпен, дүниеге таласып дау-дамайға, арты қан-төгіс соғысқа айналатын сынақты да құдайдың жазасы, лағнеті деп білген жөн. Әлемдік қуат, күн, ай, аспан дүниелері адамзатқа ортақ несібе болса, жер анадан шығатын барлық байлық та, аспаннан түскен жарық қуатының әсерімен жерден өнетін, адамзаттың ортақ несібесін тек өзара әділ сауда -саттық жасаумен ғана төрт жағымызды түгелдей аламыз. Тарихта әлемнің бар байлығын жинағандарда арғы бетке ақшасын, қазынасын алып өте алған жоқ. Және асқазанына сыйғанынан артық адамзаттың өзгенің несібесін жеп тауыса алғандары жоқ. Жинаған қазына байлықтары қайтадан жерге сіңіп жоқ болғандары да хақ.

Енді біздердің мұндай кең жерге мирасқор, керемет болып жүргеніміз, төртеуін түгелдеп, алтауын араздастырмай аруағын көбейтіп, жарық жұлдызға бейнеленіп, көкте қазынасын жинағанын Алланың сүйікті құлына айнала алған ата-аналарымыздың еңбегі және олардың жердегі сепкен ұрық-нәсілдерін сақтау үшін  екі сөз- аманаттарын жалғастыру үшін ғана біздер қазақ тегіне лайық болсын деген үмітпен, нәсілдік уәдемен жаратылғанбыз. Олай болса; «.Екі сөзді Тәңір атқан-Шыр айналған дөңгелек..Мен ақылдың құлы емес, Шын ақылға зорлық жоқ. Антұрған көп пұл емес, Өлім барда қорлық жоқ. Өмір, дүние дегенің Ағып жатқан су екен. Жақсы-жаман көргенің Ойлай берсең у екен.» (Абай ата)  …(жалғасы бар. Желтоқсан  2015 жыл)