Жалпы сәжде ұғымын діншілер насихатымен тек «намаз оқу» деген түсінік қалыптасқан. Алдыңғы басылымдарда да, жалпы құран негізінен; 32-санымен яғни сәжде арқылы түсірілген деп мысалдар келтірдік. Енді осы санның құпиясына тоқталсақ, онда сәжде ұғымының да қамтитын аясын, мағынасын да түсінуге болады. Барлық нәрсені де жұбымен және пар-парымен жараттым деген жаратушы үкімін назарға алсақ; жалпы адамзатқа лайық; 3 түрлі сәжде амалы болып және олардың жұбы болуы да шарт. Осындай сәжденің нәтижесінен 6 түрлі амалдар пайда болып, аталарымыздың; «Алтау араз болса, ауыздағы кетеді» деген нахылы мен қазақтың дәстүрлі сәжде білімі пайда болады. Енді сәжде туралы арнаулы сүренің 32-санды белгісі де осы құлшылықтың негізгі ғылымы болып, 30 түрлі қуаттық белгіні яғни 30 параны белгілеп тұрса, ал көлденеңінен тізбектегі аяттар болып жүздеген белгілері де бары анық. Бұл салада арнаулы есептер жүйесін көрсетіп дәлелдей жатармыз, әзірге қарапайым мысал берсек; Абай атамыз 32-санымен сәжде құлшылық ұғымын белгілеп, қара сөзінде; «Білім-ғылым үйренбекке талап қылушыларға әуелі білмек керек. Талаптың өзінің шарттары бар. Оларды білмек керек, білмей іздегенімен табылмас…. ол үшін білім-ғылымның өзіне ғана құмар, ынтық болып, бір ғана білмектің өзін дәулет деп білсең және әр білмегеніңді білген уақытта көңіліңде бір рақат хұзир хасил (шабыт, қанағат сезімі) болады. Сонда әрбір естігеніңді, көргеніңді берік ұстап, білмегенді тағы да сондай білсем екен деп үміттенген құмар, махаббат пайда болады. Сонда әрбір естігеніңді, көргеніңді көңілің жақсы ұғып, анық өз суретімен ішке жайғастырып алады. Егер дін көңілің өзге нәрседе болса, білім-ғылымды бір-ақ соған себеп қана қылмақ үшін үйренсең, ондай білімге көңілің мейірімі (махаббатың) асырап алған шешеңнің мейірімі секілді болады. Адамның көңілі шын мейірленсе, білім-ғылымның өзі де адамға мейірленіп, тезірек қолға түседі. Шала мейір шала байқайды.…

       Бұл сөзден сәжде дегеніміз жартушыға деген ықылас, мейірім, махабатты қалыптастыратын талап-ниеттіліктен пайда болған сезім қуаты болып шығады. «Махаббатпен жаратқан адамзатты» деген сөздің астарын осыдан білеміз. Сонда жаратқанға бүкіл жаратылыстың сәжде жасауы болып, өз үнін яғни мейірін білдіру үнін, рухының тербелісін сәжде деп атаймыз. Адам баласының сәждесін хайуандардан әлде қайда күрделі және ақылмен орындап, әрбір түсірілген белгіге, хикметтеріне, сынақ, азаптарын да жеңілдетуге жалбарынып, жауап қату үшін бүкіл жаратылыс егелерін бағындырып, құлшылық жасатып қойған. Сондықтан адам баласының сәждесі талаптылықтан, ниеттіліктен пайда болып, осындай құлшылыққа арналған, жаратылған нәрселердің білім-ғылымын анықтау арқылы; пайда, зиянын, артық, кемін таразылап, жақсы үлгісіне табынып, жаманынан жиреніп, сақтанып, сәжде жасау арқылы өзімізге рухани тұрғыда қабылдап, зейнеттейміз, қабылдаймыз. Сондықтан масхаб имамдары ескерткендей сәжде жасау арқылы Аллаға беру емес, керісінше рахымынан өз үлесіңді алу болып түсіну керек.

       Енді Құрандағы «Сәжде» сүресі 30 аяттан тұрады деп ескерсек, сондықтан да осы сәжде құлшылығын негізге алған, бұрынғы ислам ғалымдары құранды негізінен; 30 параға яғни сөз қуатына, нәсілдік белгіге, яғни уәделер, аманаттар санына бөліп қарастырған. Негізінен пара ұғымы бастапқы жер бетінде өмір сүрген нәсілдермен байланысты болып, негізінен 30 нәсілдік белгіден тұрса, толық иман; 60 нәсілдік белгіні алып, ал жетілген иман; 70 нәсілдік белгімен, кейінгі топан судан аман қалған жер бетінің тіршілігін жалғастырушылар болған; Нұх қауымына толық жалғану болып есептеледі. Мұндай  белгіні Абай атамыз; «Бөтен сөзбен былғанса сөз арасы, Ол-ақынның білімсіз бишарасы. Айтушы мен тыңдаушы көбі надан, Бұл жұрттың сөз тыңдамас бір парасы…» деп нәсілдік белгімен, есту сезімдік қуатымен және сөз сөйлеу шешендік өнерімен, ділдік ерекшелігімен де байланыстырған. Қазақ халқы жалпы түркі әлеміне тән нәсілдік белгісі; 11, 15 және 26-шы паралар болып келеді.  Қазіргі заман дін ғалымдары да, теолог және арапшаға судай сауатты діншілеріміздің де құранды неге параларға  бөлгенін және оны қалай пайдалану керек екенін түсіндірген арнаулы ғылымда кездеспейтін айдар тағылған; «фиқһ» ғылымында немесе басқалай сопылық жолды ұстанған топтардың және «тасаввуф» деген кітаптарында да діни анықтама, білімін әлі кездестіргенім жоқ. Ал, негізінен бүкіл құран сөздерінің және жаратылыс, нәсілдік сезім қуаттарының қалыптасуын сәжде сүресімен нақты көрсетіп қойған.

     32 саны Адам атамызға сәжде жасаған періштелер және адамзатқа сәжде арқылы қызмет қылатын денелік қуаттар түрі және саны болса, 30 саны білімнің, сезімнің яғни иман, сабыр қуаты болып табылады. Осы екі саннан 30+32 адам баласының негізгі қуаты, қан тамырларының түрі және тазару, есеп беру сүресі «Жұма»-сы пайда болады. Құран құпиясының өзі иманның екінші жартысын яғни 30 парасын інжіл мен тәураттан, зәбурден және пайғамбарларға нұсқаулардан кітаптардан алуға негізделген. 30 пара иман ағашының 30 негізгі бұтағы! Енді, масхаб біліміндегі мұсылманың 5 парызы дегеніміз  құранның алғашқы 5 парасымен есептеледі. Мысалға; «Ол сондай Алла, көктер мен жерді әрі екі арасындағыларды алты күнде жаратып, сосын ғаршыны меңгерді. Сондықтан сендердің Одан өзге шапағатшыларың да жоқ, ойламайсыңдар ма?» (32-4) Бұл аятпен адам баласына «төртеуді түгелде!», есіңді жи, ойыңды жаратылыс туралы, ақиреттік білімді толық меңгер!- деп ескертіп тұр. Абай атамыз 4-санын; «..Адам баласы жылап туады, кейіп өледі. Екі ортада, бұ дүниенің рахатының қайда екенін білмей, бірін-бірі аңдып, бір-біріне мақтанып, есіл өмірді ескерусіз, босқа, жарамсыз қылықпен қор етіп өткізеді де, таусылған күнде бір күндік өмірді бар малына сатып алуға таба алмайды. Қулық саумақ, көз сүзіп, тіленіп, адам саумақ-өнерсіз иттің ісі. Әуелі құдайға сиынып, екінші өз қайратыңа сүйеніп, еңбегіңді сау, еңбек қылсаң қара жер де береді, құр тастамайды.» (4-ші сөз) деген өсиетпен мұсылманның 4-ші парызы адал еңбекпен, өнермен, естілік істерінде деп ескертіп, төртеуді түгелдеудің ішкі сырын, біліммен байланыстырып және құранның 28 әрпіне құлшылық сипаттамасын; «..Қаф, қабыл болар ма екен жазған хатым, Кәф, кәмил ақылың, асыл затым. Ләм, лебіңнен ем қылсаң мен дерттіге, Мен, меһіріңген қылмас ед бар апатым…ләм әлиф, лә иләһа иллала деп. Я, ярым (жарым), қалай болар жауап сөзің, Мәт-қасың, тәштит-кірпік, сәкін – көзің. Үтірмен асты-үсті жазуда бар, Болуға асты-үстілі көнсең өзің.» деп жаратқанның адамзатқа түсірген рахым, шапағатының сырын суреттеп кеткен. Ал енді құр сандық мәнмен ғана бес парыз деп, қазіргі масхаб дін ғалымдарының насихаттайтын дін білімінің, құлшылық парыздарының, бесіншісінің жалғандығын; «Кейбірі пірге қол берген, Іші залым, сырты абыз. Кейбірі қажыға барып жүр, Болмаса да қаж парыз. Мұсылмандық ол ойлап, Өтеген қашан ол қарыз?» деген ескертуді сәжде есебімен тексеріп көрсек; «Ол, көктен жерге дейін істі игерді. Сосын сендердің санауларың бойынша, мың жыл шамасындағы бір күнде Оған көтеріледі.» (32-5) Бұл аяттың сандық мәні 5-ші параны көрсетіп, енді осы парының қамитын сүрелер мен аяттарын құраннан тексерсек; негізінен 5-ші параның үгіттері мұсылмандық қарызды ескертіп; «Ниса» сүресімен үгіті тұжырымдалып;  Отбасын құрып, жетімге, ағайын туғанға қарайласып, атадан қалған аманаттарға қиянат жасамай ізгілікті өмір сүріп, өсіп-өніп көбеюді және адам баласының діліне байланысты қағидалары шығады.  Сондықтан адамзаттың бесінші парызы дегеніміздің өзі; «Мұсылмандық қарыздар» болып; отбасын құру, рухани егінді өсіру, діл білімін жетілдіру болып шығады. Ал, енді масһаб білімінде парызға айналған қажылықтың ғылымын, насихатын қандай құлшылықтық дәрежеге байланыстылығын осындай есептік жүйемен, яғни пара арқылы тексеретін болсақ; аятта; «..Және айтқан нәзірлерін орындап, Қағбаны тәуап қылсын.» (22-29). Бұл үкімнің, сүренің аятының орыны 17-ші параға сәйкес келеді. Олай болса пара санын, енді  сәжде сүресіндегі аяттың сандық мәнімен сәйкесті тексеретін болсақ; «Ешкім қылмысы жаққандықтан өздеріне көмес сақтаулы қуанышты сыйлықты білмейді.» (32-17) (49) деген ескертумен жүректің толық күнәдан тазарып, тақуалықты меңгеріп, қосымша сый кітап алумен, иман қуатын (49-санын) зейнеттеп алумен байланысты екенін ескертеді. Ол үшін де барлық күнәдан тазару керек, болмаса ондай құпия білімді, сыйды алу мүмкін емес екенін де ескертеді.

      Енді Абай атамыз бұл санның насихатын 17-қара сөзінде ақыл, қайрат, жүрек үшеуінің ғылымның айтқанын істеп жүрекке билетуді ұсынып; «..Осы үшеуің бір кісіде менің айтқанымдай табылсаңдар, табанының топырағы көзге сүртерлік қасиетті адам-сол. Үшеуің ала болсаң, мен жүректі жақтадым. Құдайшылық сонда, қалпыңды таза сақта, құдай тағала қалпыңа әрдайым қарайды деп кітаптың айтқаны осы,-депті» Сонымен, адам баласына берілген алғашқы ақыл толу кезеңі 40 жас болып, одан кейін 9 жыл, жоғарғы үш бірліктің рухани өлімнен өтіп 49 жасты меңгеріп және 5 түрлі тәубелік, тоғыздық  сынақтар кезеңінен өту мерзімі болып саналады.  Яғни; (9;19;29;39;49) сандық кезеңдерден өтуді, бес парыз деп атаған да абзал. Сондықтан да әрбір аяттың өзіндік есеп жүйесі болатынын, есепсіз амалдың босқа кететінін аятта; «…Сақ болыңдар, билік Оған тән. Әрі Ол есепшілердің ең жүйрігі.» (6-62) «Есепті білмегендер, кітап арқалаған есек сияқты» деген аяттармен және тақуалықты меңгерумен, сопылық түрлі жолдармен, қажылыққа барумен нәтижесінде кітап алу болып, кітабын көріп, уәдесін беріп, бірақ оны әрі қарай жетілдіріп оқып және амалын жасап  меңгере алмағандарды да кітап арқалаған есекке айналдырамын деген уәдесі бар жаратқанның.

      Сонымен сәжде дегеніміз арнаулы сүремен тігінен 30 аяттық пара санымен көрсетілген және құран үгіті мен насихатын меңгеруге байланысты барлық сүрелерді қамтыған көлденеңінен; 30 түрлі парамен белгіленген, құранның басы мен аяғын толық қамтып тұрған намаздардың амалдарынан ғибадат, Аллаға құлшылық жасаудан  тұрады екен. Көместегі кітаптағы аянмен зейнеттелетін жұбымен яғни көлденең 30 пара, тігінен 30 аяттардың сандық мәндерінің өзара тік бұрыш жасап «Хатте»-диван ұғымын беріп, жалпы сандық мәнде; 60 санын беріп, 60 бұтақты иман дегеніміздің өзі құран бойынша сәжде арқылы орындалған намаздардың жемісі, жүрекке берілген параның сезім қуатының шамасымен өлшеніп зейнеттелетіні сөзсіз. Ал енді бұл иман келтіруді; «Сана қуаты» деп атайды да, жалпы иман келтірудің негізгі мәні де осы санмен де байланысты болмақ. Пайғамбарымыз; «Иман жетпіс бұтақ немесе алпыс бұтақ.» (Әбу Хурайрадан) деген өсиетпен, иман келтірудің сандық ғылымын ескертіпті. 60 саны; жалпы момындық істермен, сәждемен нәтижеленсе, ал қалған 10 бұтағымен жалғанудың сыры құраннан тыс, бірақ сандық теологиясы қамтылған, Алла қасындағы негізгі кітаппен жалғанумен, яғни 60+10= 70-сандық белгімен; сахабалық қасиеттермен жалғану және ерекше рухани дарындылықтарды игерумен, Алла жолында мал-жанмен соғысып, тақуалықты, иманның екінші дәрежесін меңгеру болып табылады. Бұл салада пайғамбарымыз да, көптеген өсиеттермен иманның қасиеттік сипатын көрсетіп, ескертіп кеткен. Негізгінен бұл жағдайдың жан қуатымен, иман жарығымен байланысты мұсылмандарға берілген уәде жаннатпен айырбас; 60 саны болып, оның құпиясын, ғибрат үлгісін енді 30 параның сыры болған; 30-сүре «Рұм» 60 аяттарынан іздейміз. Аталарымыз; «Ұлыңды рұмға, қызыңды қырымға қондыр» деп осы имандылық қағидасын ескерткен екен.  Рұм-30, ал қырым-40 «Ғыфыр» болып, барлығы 70 санын көрсетіп тұр. Яғни осы сандардан ер азаматтарының 30 жан үйі «парасы» болса, әйел затының 40 жан үйі «Ғыфыры» болатынын білдіреді. Енді сүре ішінің, ішкі аяттар саны 85+60=145 болып, барлық шүкірлік, аманат, көркем қарыз беру сияқты ұғымдармен Алланың өлім, ұйқы, түс арқылы жанға жазу белгісін көрсетеді. Бұндай жағдай екі жыныстың бірлігі, отбасылық жағдайға тәуелді болып; «-Сырмақ қып астына Байының тоқымын, Отының басына Төрінің қоқымын…Келді, ойбай, Салды айғай, Түк қоймай боқтады. Сөзінің жөні жоқ, Ақылсыз томырық, Қатынның күні жоқ- Қамшы мен жұдырық, Барқылдап, Тарқылдап, Салпылдап тоқтады.» деген 145-ші өлеңмен Абай атамыздың көпшілік отбасының мұндай өмірінің шүкірліксіз өтіп жатқанын бейнелесе, ал барлық дін істерінің, шариғаттың негізі адамзатқа ортақ дін ісі болған иман қуатының бұлағы болған нұрдың белгісін; 24-ші қара сөзімен; «…Жоқ, қазақ ортасында да ұрлық, өтірік, өсек, қастық қалып, өнерді, малды түзден, бөтен жақтан түзу жолмен іздеп, өрістетерлік күн болар ма екен? Әй, не болсын!.. Жүз қараға екі жүз кісі сұғын қадап жүр ғой, бірін-бірі құртпай, құрымай тыныш таба ма?» деген философиялық жан сырынан, құран ғылымынан хабар береді.

        Енді әрбір үмметтің ұлттық ерекшелігі өз жүзі, қарасы болып, оны қазақта «Бет» деп атап, негізгі салттық азығымыз ет болып, орыстар «лицо» деп, «яйцо» жегені сияқты, араптар жеміспен, құрмамен байланысты өзіндік ерекшелік жүздері ішкен тағам, азықтарымен және оған байланысты шаруашылық істерімен салты болып қалыптасады. Сондықтан осындай ұлттық әдет-ғұрпына қарай  имандық қуат ерекшеліктерін меңгеруге арналған дәстүрі болып, оны 8 санымен белгілейміз де, әрбір үмметтің өзіндің салт-дәстүрі, жүз қарасын, малдық қуаттарын меңгеретін 108-і болу шарт. Жалпы ұлттық рухани сана қуатын меңгеру; әдет-ғұрып, салт-дәстүрмен бірге сәждесінің амалын; 45 санынан іздейміз де, Абай атамыздың 45-санды философиялық негіздері біздің ұлттық ұстанымыз дініміздің, ұлттық санамызды қалыптастырудың негізгі сәзждесі, намаз орындауымыз және мизан таразымыз болып табылады. Әрбір пенденің салт-дәстүрін сақтауына байланысты негізгі ниеттілік білімі, діл білімінің негізі, тағдыр кітабы 108-ші санды аяттармен оқылып, оны жоба деп атайды. Сондықтан көмес білімін меңгеруге талаптанып,  жиһан кезіп, өз жолын көру үшін ата-бабаларымызбен кіндікпен жалғану қазақтың негізгі діни ғұрпы болып табылады. Абай атамыз бұл 108-дің, салт-дәстүріміздің жағдайын; «Жас өспірім замандас қапы қалды, Сабыр, ар жоқ, аял (жоба аяты) жоқ, ілді-жұлды, Тұрлау қылып еш нәрсе басқара алмай, Сенімі жоқ серменде өңкей жынды. Жамандық, жақсылық пен-оған бір бәс, Дін ісін, Құдай ісін айыра алмас. Арын сатып, ант ұрып іздегені-Бір семіз ат, аяғы бір табақ ас. Тұрлаусыздың қолынан не келеді, Ынтасыз қайтіп өнер үйренеді? Еңбегі жоқ, еппенен мал табам деп, Сендіре алмай, сене алмай, сенделеді. Онда оны алдайды, мұнда мұны, Жанын берсе, табылмас сөздің шыны. Алты жақсы жүз жылқы болған басы Бір семіз ат болады оның құны.».

        Бұл жағдай қазіргі таңдағы «намазхан» аталып тек қазақ халқы емес, әлемде бүлік шығарған жастардың да дін ісі мен құдай ісін ажырата алмай, тек сәжденің жалбарыну масһабтық білімін, бекіген дін ісін, тура жол-Құдай ісіне айналдырып алумен, алтауын араздастырып, жалаң бас, жалаң аяқ, иманнан жұрдай болып, тек ас ішер тек адамдық «аты» ғана болатынын астарлап көрсеткен. 108-санымен адам баласының ниеттілігін, талаптылығын, ойлау қабілетін және сәжделік білімін қалыптастырудың негізгі тағдыр кітабының, рухани сүннеттелуді баспен байланыстылығын ескертеді. Және бұл жан сырын Ғиса пайғамбарымыздың үлгісінен, Інжіл өсиеттерінен айқын түсінуге болады. Христиан ғалымдарының да жан тану (психология) ғылымында сананы бастағы мидан іздеудің өзі, осы інжіл құпиясымен байланысты болып, бірақ оны меңгере алмаған әлем ғалымдары үлкен қателікке ұрынған. Егер ми санайтын болса,  яғни барлық қанға жазылған ақпараттармен салыстырып, жақсы жаман, жанға пайда зиянын өлшей алатын болса, онда көргенін, естігенін бәрін санға айналдырумен, ал жалаңбас, жалаңаш жүретін миы ашыған, сары су басқан адамзат баяғыда хайуанға айналған болар еді. Ми негізінен көруші, естуші, сезуші және бейнелеуші, сәулетші, жүрекке, ішкі ағзаларға байланысты тәнмен біріккен жанның емес, періштеге айналған басқарушы иман жанның және таза ақыл рухтың қызметшісі! Жүрек санаушы, бағалаушы, қозғаушы, үкім беруші, ар-ұяттың да орны, үйі ұждан! Адам бойында 4 түрлі су бар; қан суы мен 3 түрлі сөл, ніл суы болып, ал сөл суы және адамның сыртқы өрісі бойы болса, мидың жұмысымен байланысты жетіледі. Барлық құпия да негізінен ақпараттарды тасымалдаушы жан қуатының негізі және ғұмыр ағашын қалыптастырушы қандағы су-нілмен, тәндегі, еттегі 3 түрлі су қышқылдарына байланысты екенін және оның бастағы ми қабатындағы «сіленің»  ішектің де сілесін қатырмай, құрамын түзеп, шашқа да тәуелді екенін білген ғалымдар дінің жалпы ислам шариғат құндылықтарына мойынсұнып, халыққа үлгі көрсетуші,  денсаулық сақтаудың мамандары да жалаңбас жүріп, қандары азып, сонан саналары жабылып, өздері де бастағы сілелері қатып, дін-амандығынан, тағдыр-өлімінен безіп азғындыққа түспес еді.

       Негізінен бастағы мүшелер қызметі сырттан келетін, тылсымнан берілетін ақпараттарды тері арқылы бүкіл бойдан хабар алып қабылдаушы немесе терістеуші, яғни пенденің сыртқы өрістік қабына тікелей тәуелді. Ал ми болса ақылмен ойлап, ішкі ағзаларға, қанға не керек, ненің қажет емес екенін анықтай алуы мүмкін емес, оны тек жүрек қана салыстырып, қанның жағдайын санау, өлшеу арқылы білетіні де хақ. Жүрек жұмысы; қан тазалығына, ал бас тән тазалығы мен бойдың жетілуіне, сыртқы сезім мүшелеріне тәуелді болады. Сондықтан да бастағы дене мүшелерін жетілдіріп, тәнді сыртқы әсерлерден оқшаулап, жауып зейнеттерін қорғай білмеген, дәрет білімін меңгермеген пенделерде зәрі, сары суы басқа шауып, сыртқы әсерлермен, қара қуаттармен де тез байланыс орнатумен  де, түрлі дүниелік қулықтарды игеруге дарынды болады. Ондайлардың басындағы шашы тез ағарып немесе туғаннан  теріс дінді  болып, сары суы мол болып, яғни екі аралық жаратылыс себептеріне байланыстық  қабілеті жетілген, яғни таз болып туылады. «Тегін адам таз болмас» деген аталар мақалында да осындай астарлы білім бар. Сондықтан басында қулығы көп, шашы аздарды «тазша бала» деп қазіргі заманда «қасқабас», «жалтырбастар», таз-қу бастар ел басқару ісінде жеткілікті кездеседі. Аятта; «Балдарыңның шашын ақ қылатын күннен қалай сақтанасыңдар» деп,  Раббымыздың ескертуінің өзі қазіргі таңдағы «блондин» деген әйелдер арасындағы сән, керісінше өз қауымынын келген, ақылды, білімді меңгеруге қабілетті, бірақ естілікті, ар қуатын меңгеруге, таза ақылды қабылдауға қабілетсіз, жер бетінен жоғалатын ұрпақтарға түскен үкім-қасірет! Адамзатта; Бас пен жүректің мәңгілікке араздасуы деп түсінгеніміз абзал. Ал, уақытымен есі кемелденген, білімді қарттарда кездесетін  ағарған бастар, бұл шын қайғының, ақирет қайғысының зейнеті, адамдықтың белгісі, бастың денеден еншісін алуы мен жан жұлдызының жүрекпен тікелей байланыста болуымен де, рухани кемелденуімен де байланысты. Сондықтан, әрбір жаратылыс себебінің жұбы, пары міндетті болып, қайғының да 3 түрі бар екенін естен шығармау керек. Бұндай жандық сырды алдағы басылымдарда талқылап көреміз. Сондықтан  бас егерде иман зейнетінсіз құпия біліммен, жүрекпен тікелей байланыста тұрса, онда әлемді осындай ілімге, дінге қарсы қабылдауға әлсіз тазша бастар басқарып, жын-шайтанның үстемдігі немесе қан төгістер оқиғалардан көз аша алмас едік.

       Ми жұмысының мойынмен шектеліп, мойын орталық тазартушы, әйел затынан келетін діл қуатына байланысты болғандықтан, жүрек пен мидан келетін хабарлар көңілде, яғни ұжданда кездесіп, таразыға түседі. Сондықтан ми мен жүректі бірдей, қалай ойласа солай әрекеттерге бару үшін, шайтанның азғыруына түскен әйел заты басын, «қисық қабырғасын» түрлі әрекеттермен әсемдеп, шаштарын қиып, жайып жіберіп, сары сумен, арам өрістермен азықтандырып, кеудені «көңілді» зинақор еркек көздермен сұқтандыру үшін үнемі жалаңаш ұстаумен, жан үйі төстерін, арттағы  құйрық құсатып бейнелегендіктен ділдері де, қандары да азып, тәндері иістеніп шіріп жатқаны, осы жаман ойдан пайда болған сары судың әсерінен болады. Оған себеп, әйел мойыны еркектерден ерекше бөлек, өрістік, бойлық тұтастықты қалыптастыруға қабілетті ерекшелігі де болып жаратылған. Ал еркектердің мойынында ерекше перде болып, оны тек жаратқанның үкімімен иманды жетілдіру арқылы ғана жүрекпен жалғану тиісті. Ал еркеке ұқсауға тырысқан әйел заттарында «гендік» азуының бірден-бір белгісі де жалпы тәндік сары суы ашып, қышқылдары жындық қуатқа толған әйелдердің басында сақинасы болып, сәл нәрседен ашуланып, жынданып немесе басқалай нәпсілік азғырылуға бейім болады. Негізінен жаулығы бар әйелдің басы сау және белдеу періштелік қуат, сақина болып, оны 4-ші саусаққа салатын неке жүзігімен және европа әйелдерінің бұрынғы салтында бастарына «венок» айнала сәлде сияқты орайтын болған. Ал еркектердің басы тазарғанда қажылыққа барып, «сау басқа сақина» тілеп алып, сәлде орап қайтады. Ал қазіргі қажыларымыз жалаң бас, ақылы толмай сақина салып, оны аяқ асты қылып, араптар сияқты дінді теріске алушылар ғана және бұған дін істерінің басшыларымызды да, дін ғалым, теологтарды жатқызуға әбден болады. Сондықтан пайғамбарымыз араптардың иманы садақтың оғы сияқты мойынынан ұшып кетеді деп, бұлардан  дін ұстанымында үлгі алмаңдар деп өсиетінде астарлап ескерткен.

       Олай болса әр үмметтің де сәжделік, құлшылық, шүкірлік ерекшеліктері де бар. Пайғамбарымыз осындай қазақ әулие аталарымыз меңгерген, бірақ ислам «фиқһ» білімінде құпия, білмеген; мойын, бас зейнеттері туралы және жан сырын зерттеуші ғалымдардың да әлі ойына да келмеген құпияны  14 ғасыр бұрын ескертіп кеткен. Еркектің мойыны жетілмей, әйел затынан  қанынан өріс түрінде алатын несібесі, шарабы толық болмаса, сана тазарып, иман толмайды және баспен де аралық қосылып жалғанбайды. Сондықтан еркек мойыны әйел затының жұбайлық төсек қатынасы арқылы еркекке сыйлайтын шарабы, беретін діл қуаты «5-бересіне», жыныстық қуаттылық суға айналған тұзына да байланысты. Аталарымыздың еркектен келетін жыныстық қуаттың негізін маймен, ал әйелден келер көңіл суын, жыныстық қуаттылығын тұзбен өлшеген. Сондықтан; «Май сасыса тұз себесің, тұз сасыса не себесің?» деп астарлы сұрақ қалдырған екен. Шындығында әйел тәнінің сұқталып, иістеніп, еттерінің шіріп сасуына не себуге болады? Қазіргі замандағы бірінші орындағы саясат та осындай адамзаттан бөлінетін сасық иісті қалай түрлендірумен иісулар ойлап шығарумен өзара жарысқа түсіп кеткеніміз де, осы жағдайды, қызға қырық үйінен тыйымдық, ұлттық ар білімін жоғалтудан пайда болған. Ал енді ер азаматтың толық шүкірлік сәждесі қалыптасу үшін майына әйел затынан тұзын толық сіңіру үшін де және қырыққа дейін ақыл толысу кезеңінен өтпей тек намаз оқып, бес парыз орындап, масһаб білімін меңгеріп, құранды толық жаттап алғанмен, еттерінің тазарып, 3-ші дәрежелі хақтық рухани өлім сатыларын меңгеріп, мойнының қатайып, бекіп тазаруы да тіптен мүмкін де емес. Сондықтан да алдымен мұсылмандық қарыздарды өтеу жолында; жан-ұя құрып, бала өсіріп, жарыңды иманға жетілдіріп, ұрығыңды тазартып, рухани егініңді әйел тәніне егіп, жұбайыңды азғырушы жын-шайтаннан күзетіп, бақташы болып баптап, өзіңе тиісті азығыңды алуды да меңгеру керек. Егер сол рухани жан бақшаңнан, ділден азық алмай және әйелің жалаңаш жүрумен шайтанға айналып, тәні, жаны азып, өзіңнің  тілің мен сөзің азса,  қан суың да азып, жарықтың, рухани азықтың енуі тоқтап, тағдырың қысқарып, жүрек санауын тоқтатса, онда қандай ақылды, білімді, діни саутты «намазхан» болсаң да, ескі иман аманат тағдырыңмен қоштаса бер. Ал, ондай жағдайдан кейін қандай азапты тағдырдың немесе ажалдың келуі де Құдайдың еркінен болары да хақ.  Сондықтан тіршілік сәждесін, әдет-ғұрпымызды, салтымызды толық меңгермей, құр намаздарды амалсыз, намаздарын шүкірлікпен орындаусыз, сәждесін тек намаз қылып оқи беретін қызыл бастардан келген парыздармен көсегең көгеріп, тілегің жаратқанның алдына баруы да екі талай болары да хақ.

      Қазіргі таңдағы ел билеушілеріміздің саясаты болған; саналы ұрпақ тәрбиелеп, халқымыздың ден саулығын (ақыл саулық) жетілдіріп, өмір сүру жасын ұзарту дегеніміздің өзі; бүгінгі бесікте жатқан болашақ өміріміздің анасы болатын қыздарымыз да 40 арқылы қалыптасатын 85-те, яғни Раббымыздың құдірет қолы болған, лаухы мағфуз кітабымен жалғануда тұр. Абай атамыз бұл 85-міздің жағдайын; «Менсінбеуші едім наданды, Ақылсыз деп қор тұтып. Түзетпек едім заманды, Өзімді тым –ақ зор тұтып. Таппадым көмек өзіме, Көп наданмен алысып. Көнбеді ешкім сөзіме, Әдетіне қарысып. Жан шошырлық түрінде, Бәрі бірдей еліріп. Ұстай алмай бірін де, Кекиді кейін шегініп. Әринемен ел кетті, Қоқиланды, мақтанды. Қуат бітті, күн өтті, Жарылқа, Құдай жатқанды… Жарлы емеспін, зарлымын, Оны да ойла толғанып. Жұртым деуге арлымын, Өзге жұрттан ұялып. Барымта мен партия-Бәрі мастық, жұрт құмар. Сыпырма елірме, сұрқия, Көп пияншік нені ұғар? Татулықты, тыныштықты Қоңыр көрер, кем көрер. Ұрлық пенен қулықты Қызық көрер, өңі енер. Мұндай елден бойың тарт, Мен қажыдым, сен қажы! Айтып-айтып өтті қарт, Көнбеді жұрт, не лажы?» Ел дегеніміз әйел заттарынан қалыптасып,  әйелден көмек болмаса еркектің қолынан ештеме шықпайды, сондықтан ондай әйелдері, әдеті азған елден бойыңды тарт дегені; қойыныңа алма! «Ел болам десең бесігіңнен баста!» деп ескертеді. Пайғамбарымыз; «Мастық әйелдер мен жастарға тән» деп астарлы түрде жын-шайтандықтың көрінісін жастар мен әйелдерден ізде деп ескерткен.  Мастарға айналған елдің діл-жаны азып, сары су араласқан ана сүтінен нәр алған жастарымыз, арамдары, шеріктері жетіліп, әлемнің бар азғын қылықтарын дереу үйреніп алып жындылар биін билеп, түрлі қулық, зомбылықтарды ойлап тауып жатқаны да діліміздің азып, оны түзейтін дініміздің, қажыған қарттарымыздың, ақсақалдар ақылының азып, сөздің құны жоғалғанынан, иманның жүректерге ене алмай ғылым келудің, жаратқаннан әрбір адам баласына келетін тіл білімінің, жобасының, тәндегі «натрий» жолдарының жабылғанынан деп біліңіз. Сондықтан ондай жүрегінде иманның зейнеті жоқ пендені; «Санасызға «сан» айтсаң да, түсінбейді» деп ескертіпті аталарымыз.

       Кімнің қанында қаншалықты иманы-санасы бар екенін анықтайтын адамзаттың білімі, жетесі жетілгенше, ілім білім ортасын  аян, тағдыр кітабын қалай оқитын сәжделік намазынан ғана анықтағанымыз абзал! Дін мен діл тепе-теңдігін, ақыл-ойдың азаттығын, үмметтік философиялық даналықты қалыптастыру үшін; «Жаңбырменен жер көгерер, батаменен ел көгерер» деп тылсым үніне құлақ түруді аманат сәждемізді де ұмытпауды ескертіпті данагөй бабаларымыз. Ал қазақтың сенім артқан дін ғалымдары бұл жағдайды; «Бұл-уахидың (Алладан келген хабар) нұрлы әлемінде ғана қол жеткізуге болатын табыс. Пайғамбар жеткізген ақиқаттан жалаң сана арқылы мұндай тепе-теңдік орнығуы әсте мүмкін емес..»(Имани гүл 72-бет) Дін ғалымымыз жаңадан атауды яғни; «жалаң сана» деген ұғымды енгізіп, енді қалай қанның немесе жүректің киімсіз жалаң қалатынын көз алдыңызға елестетіп көріңіз. Сонымен сананың ұлттық діл біліміне емес, тек пайғамбар арқылы берілетін уахиға тәуелділігін ескерте отыра және сана деген жаратылыстың өзіндік бейнесі де, киімі де болып және тән мүшесінен яғни аңның, хайуанның иісі шығатын әуреттің белгісі ретінде дәлелдейді. Есіңіз болса, мұндай шатпаққа күле көрмеңіз! Жас кезімде де қазіргі уақытта да ел аралап жүріп, кітаптарды талғамсыз оқып, амалға айналдыра білмеген, жынын тазартып, тағдыр кітабына түс көріп жаза алмағандықтан «оқу өтіп кеткен» сөзі мен ісі қабыспайтын, ақылы бар, есі кем «жынды-пері» пенделер көп  болды, орыс ұлтына көп еліктеген кеңестік қазақтарда. Сондықтан біздің дін ғалымдарымыз, хазіреттерімізге, философ, теолог, т.б осындай  әуелі өз ұлтының даналарынан шал емшегін еміп, сөз қадірін меңгермей ілімнің соңына түскендіктен, ілімнің шалығы түсіп, көздерін шел қаптап, араптардың сәждесіне еліктеумен оқу өтіп кеткендер жағдайын Абай атамыз: «Қайғы шығар ілімнен, Ыза шығар білімнен..» деп, ой мен тілдің арасын қоса білмесе ауру сөз шығар тіліңнен деп; «Заман ақыр жастары, Қосылмас ешбір бастары. Бір-біріне қастыққа-Қойына тыққан тастары. Саудасы – ар мен иманы, Қайрат жоқ бойын тыйғалы. Еңбекпен етті ауыртпай, Құр тілмен жиғаны Өнімсіз іске шеп-шебер, Майданға түспей, несі өнер? Сиырша, тойса-мас болып, Өреге келіп сүйкенер. Күлмеңдеп келер көздері, Қалжыңбас келер өздері. Кекектеп, секек етем деп, Шошқа туар сөздері.». Еңбексіз етті ауыртпай,  ойдан құрастырған білімін негізделмеген бес парызбен мешіттен шықпай, құранды босқа жаттап кітап оқи бергеннен, секектеп әр нәрсенің басын бір шалып, білімге мас болғаннан пайда болатын надандыққа Алланың азабы міндетті түрде түсетінін білгеніміз абзал да, дін қандастарымызды зұлымдықтарынан құтқаруға қайта қол созғанымыз адамшылыққа дұрыс болар еді.

       Осы басылымдардың мақсаты да қазақ елінің санасына келген рухани кеселдің себептерін көрсету, емін табуды көш бастаған ағайындарымызға, санды білетін саналы, естілерге аманат деп, ақырын сабырмен, амал жоқ масһабшыларша; «мүштәһит сөздеріне» «тәуәсил жасап», «ижтиһад етіп» «истиуамен» «ақидаларына» «ыстықпар жасап» біздерге берген муфтияттықтар уәдесіне «ахадиус-сифатқа» жатқызып, «инкар» ете алмайтынымызды білдіріп; «Оның ниеті-алаңсыз беріліп намаз оқу. Ал мұсылманың ниеті-жасаған ісінен жақсы» (Ислам ғылымхалі 97-бет) деген муфтият хазіреттерінің пәтуасына сеніп, сөз майданына түспей, ниетімізді семіртіп; «Піс алма, піс! Аузыма келіп түс!» деп   күткеннен басқа не шара. Ал, еліңді аралап, өлгендерге салауат айтып, тірілерге, ел, халқыңа дұға, тілек тілеп, шал емшегін емуді, уахиыңызды іздеп, ұлттық негіздегі сәждеңізді орындауға шыға қалсаңыз, біліммен семірткен «иттерін» қосып жіберуге ұлықсат берген үкіметіміздің аталарын да талататын «ата заңымыз» бар екенін де біліңіз.