Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}
«Мешіттің құтпа оқыған ғұламасы, Мінәжаты уәлилердің зар наласы. Бір сөзін бір сөзіне қиыстырар, Әрбірі келгенінше өз шамасы… Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын Қазақтың келістірер қай баласы?..Мақтан қуған, мал құмар нені ұға алсын, Шықпаса мыңнан біреу талғап-талғап…Ынсап, ұят, ар намыс, сабыр талап-Бұларды керек қылмас ешкім қалап. Терең ой, терең ғылым іздемейді, Өтірік пен өсекті жүндей сабап…Су жұғар ма, Сөз ұғар ма, Сыпыра жылмаң желбуаз? Айтты –көндім, Алды-бердім, Ендің өкіндім-өзіме аз.» деп Абай атамыздың ескерткен қазіргі таңдағы ой мен тілдің арасы екі өзеннің жағасына айналды. Ортасында ескексіз қайық мінген, біресе ойға, біресі тілдің қырына жүзген қазақ атты ел келеміз. Жоғарыда бұл мәселеге аз ғана мысал беріп кетсек енді мешіттің құтпа оқыған дін ғұламалары біздерге пайғамбарларымыз бен нәбилердің мұң-зарын қалай түсіндіріп жүр екен, әзірше аз ғана мысалдар бере кетейік.
Құлшылық деп жаратқанның бүкіл Адам-атамыздан бастап түсіріліп келе жатқан насихат, үкім, адамгершілік, мұсылмандық қарыздарды орындауды айтамыз. Сондықтан құлшылықты жаратқанға шайтан да, ібіліс те жасайды. Олардың құлшылығы адамзатты азғыру, тозаққа түсіру. Енді барлық жан иелері періште болып саналып, әрбір періштелік дәрежеге берілген парыздары бар. Сол парыздарды үнемі белгілі мерзім, уақытқа байланысты қайталап орындау құлшылығын – намаз деп атайды. Кері орап белгілесек «заман» болып мезгілдік белгіге тәуелділікті көрсетеді. Енді арнаулы үн, күй тербелістермен, астарлы сөз құпияларымен, көркем сөздермен жалбарыну, жәрдем сұрау намазын сәжде, сәждеге жығылды деп атаймыз. Мұғалімнің оқушыларға күнделікті дәріс беруі, бірақ оған байланысты жалақы алатын болғандықтан намаз орындау болса, керісінше оқушының күнде үнемі қайталаумен жалақы сұрамай сабақ оқуы, адамгершілік жолындағы парызы намазын оқу болып есептелді. Себебі оған ол жалақыны болашақта жаратқаннан алады. Сол сияқты ересек адамның жаратқанға жалбарынып намаз оқуы да осындай ғана жағдай. Кезінде қазіргі таңдағыдай мектеп мешіттен бөлінбегендіктен жас балаларды мешітке сабақ, білім оқуға бергенде намаз оқу деп атаған. Сондықтан пайғамбарымыз балаларды жас кезінен білім алуға, сабақты білім алу-намазын оқуға зорлаңдар деп ескерткен. Осындай ескі сөздің ғылымын зерттеудің орнына ислам әлемі жастарды сабақ оқуға, білім алуға зорлаудың орнына ересектердің біліп, білмей істеген күнәларын кешіруін және жаратқанан жәрдем сұрау намазын оқуға зорлап және ондай надандық салтты мақтан көру қазақтың да әдетіне айналды. Енді осындай астарлы сөздердің насихатын шешіп түсінігімен өз орнына қойып сөйлемеуден, пайдалана білмеуден тіл мен ойдың арасына жік түсіп намазды да құлшылық, құлшылық та намазға айналып, тек дін рәсімдеріне тән сөзге айналып шыға келді.
Негізінен адамзатқа берілген өсіп-өнуге, көбеюге байланысты мақсатты тіршілік заңдылығын адамгершілік әдетке, кәсіпке айналдырып орындауды – құлшылық деп атайды. Сол мақсатты тіршілік істерінен белгілі пайдалы әрекеттерді қайталап отыру амалын – намаз деп атап, құлшылықтан орындау жиілігінің тұрақтылығымен бөлініп еншісін алғанымен жалпы тегі құлшылық болып есептеледі де, бірақ құлшылықтың бәрі намаз оқу немесе намаз орындау болып есептелмейді. Себебі кейбір құлшылық амалдары тіршілік барысында біреулерге қайта-қайта орындауға, кейбіреулерге тағдырына мүлде жазылмай орындауға мүмкіндігі болмай өмірден өтуі мүмкін. Мысалға біреулерге от басын құрып өмірге ұрпақ әкеліп, оларды тәрбиелеу құлшылығы тағдырына жазылса, ал тағы біреулерге ол тек арман болып қала бермек. Сол сияқты бір әйел затына өмір бойы күйеуінің орынбасары болып барлық іс-әрекеттеріне жәрдем беру құлшылығы жазылса, ал кейбіреулері бұндай ізгі амалға қолы жетпей өтуі де мүмкін. Сол сияқты адамзатқа жаратушыдан бұйырылған бүкіл құлшылық амалын бір ел бір түрін, екінші ел екінші бір түрін атқарып, нәтижесін бір ортақ қазанға жинап Алланың алдында есебін беріп отырады. Олай болса намаз деп белгілі мерзім ішінде қайталанып отыратын, ақылмен өлшеп жасайтын құлшылықтың адамзатқа ортақ парыздарын айтады. Ал адамгершілік, мұсылмандық қарыздардың, ізгілікті, хайырлы істердің адам баласының бір-біріне махаббатының, өмірінде бір рет болса да орындауға тиісті қарыз, парыздарының бәрін де құлшылық деп атаймыз. Әйелдің құдайға құлшылығы еркектің жәрдемшісі, тазартушысы болып өмірге ұрпақ әкеліп оған дұрыс тәрбие беру. Үнемі қайталап атқарып шықса орындаған намазы болып есептеледі. Сол сияқты зекет төлеу, яғни ай сайынғы табысынан үкіметке салық төлеп отыру намаз орындау құлшылығына жатады. Ал хаж яғни зияраттау мұсылмандық қарызға, намаз орындауға жатады да оның да 78 сабағы бар. Ал өмірінде бір рет қана жағдайға қарай жасалынғандықтан қажылық жеке құлшылық амалы болып табылады, бірақ намаз орындауға жатқанымен де бес парызға есептелмейді. Егер қажылық парыз болып жеке намаз орындау амалына жатса онда жылда бару міндет болады. Құранда да осылай ескерткен. Қажылық үнемі жылда қайта-қайта орындаған хаж амалдарына қосылып барып намаз орындауға айналады. Қажылықтың ғылымдық мәнін де Египетте 4 мұнаралармен көрсетіп алдына арыстан бейнелі адамды қойып қойған. Ол амалды Інжілде Ғиса пайғамбарымыз көрсетіп қажылықтың «Назереттік ант» деп аталып бұрынғы Ар, ғұн, сақтардан, номадтардан қалған үрдіс екенін шежіреден білуге болады. Пайғамбарымызға да бірден қажылыққа жаратушымыз ұлықсат бермей әуелі хаж амалдарын, қасиетті, киелі ойпаттарға қайта-қайта зияраттауды орындатып барып Меккенің жолын ашқан. Бірақ ата-бабасына емес араптарға табынған діншілердің ойы тілден ажырағасын осындай «серік қосу» пайда болды да көзімізді шел басып жатыр.
Абай атамыз сөз ұғымы жоғалса; «Қаптаған соң көзді шел. Имансыздық намазда-Қызылбастың салған жол.» «Кейбірі пірге қол берген, іші залым, сырты абыз. Кейбірі қажыға барып жүр, Болмаса да қаж парыз. Мұсылмандық ол ойлап, Өтеген қашан ол қарыз?» деген. Абай атамыз құранды жетік білмеген, дінді меңгермеген десеңіз құранды қазақшалап қайта-қайта оқып көрсеңіз көзіңіз жететініне уәде беруге болады. Ал енді ойшылдықтың, даналықтың діншілер арасында өлгенін мұсылмандық бес парыз тек араптардан басталады деген жалпы дінге деген қастандық, серік қосудың үлкені болып табылды. Оған бірден-бір себептің өзі бір парызды жоғалтып орнына қажылықты парыз қылып алуында тұр. Жалпы мұсылмандық қарыздардың орындалуы намаздар Нұқ (ғұн) пайғамбарымыздан басталғанын құранда ескертеді. Енді құлшылықтың бәрі намаз емес те, ал намаздың барлық түрі құлшылық болып аталады. Құлшылықтың дінге байланысты барлық мұсылмандық қарыздарын өтеуді, үмметтік, шежірелік ерекшелігін сақтауды оның ішінде намазы да, намаз емес жәй құлшылық түрі де болып, белгілі бір әдет-ғұрып, салт-дәстүрлік сипаттарымен ерекшеленген құлшылықтың сипатын ғибадат деп атайды. Сондықтан ғибадаттың бәрі құлшылық, ал құлшылықтың бәрі ғибадат емес. Ғибадат сөзінде үмметтік ерекшелігімен ұлттық салттық, дәстүрлік ерекшеліктер болады да, адамдық ақыл-ойдың негіздеріне және кейбір ұлттардың, бұрынғы нәсілдерден қалған қылықтар мен дін рәсімдерін орындауларымен және өздеріне келген жолбасшылар, әулиелер ісінен ғибрат, үлгі алумен ерекшеленіп бағаланады. Сондықтан енді ғибадатты құлшылық, ғибадатсыз құлшылық болып тағы айырылады. Адам баласының адамзатқа тән барлық игілік, ізеттілік істері бір-біріне қызметтері құлшылық болып табылғанмен арасында бес парызбен ұштастыра алмаса ғибадатсыз құлшылық болып есептеледі. Енді ғибадат амалы табынудың ерекшеліктеріне байланысты түрленеді де 72 түрлі ғибадат амалдары пайда болып, діннің 72 топқа бөлініп 73-ші негізде қайта бірігіп тура жол болып аталады. Ал хайуандар, жанды жаратылыс егелерінің бәрінің құлшылығы намаз немесе сәжде деп аталғанмен ғибадат яғни өнеге, табынып ұқсау, үлгі алу, ғибраттану мақсаты болмайды. Ғибадат құлшылығы үш негізден құралады. Шүкірлік деп әрбір адам баласына берілген жақсылықтарға, Алланың берген, көрсеткен нығмет иелеріне рахмет айту амалдары болып табылады. Намаз оқу — ғибадаттың сенімді бекіту амалы болып барлық құлшылықтың ортасын белгілейді. Тәубе— бар құлшылық амалдарының басы болып болып негізінен 11 тәубе амалдарымен 3 кезеңнен барлығы 99 болып жүзбен яғни 109-шы кітаппен нәтижеленеді.
Енді діншілеріміз сөз бен тілдің арасына сына қағып ұғымдарын жоғалтқаны былай тұрсын дінді де бөлшектеудің амалын қарастырған; «Ғибадаттың ұлысы намаз» деп намаз оқуды тәубеден жоғары қойған кітапты жазған адамның хазірет шені барын білгенде «астапыралла!» деп жағаңды ұстауға тура келеді. Ғибадаттың өзі ақыл-ойдың жемісі және қылықтардың үлгісі болып, намаздарды түгел қамтып тұратын құлшылық болса, ғибадаттан туып, одан да (әкесінен) ұлы болып шығатын қандай намаз? Жалпы намаз оқу, жалбарыну адам баласының жеке жұмысы, ал ғибадат мұсылмандық қарыздан пайда болады. Намаз оқып құлшылық жасау деген ұғым Аллаға серік қосып, аяттарға ортақ қосу зұлымдық болып шығады. Ал құлшылық қылып барып намаз оқу дегеннің өзі алдымен тәубе амалдарын, хайыр жасау, садақа, зекет, т.б. амалдардан кейін барып «намазыңды оқы дегенді білдіреді. Енді ғибадаттың өзі тәуба мен шүкірлік амалдары болып екі сипатқа еге болса ортасын жалғап тұру үшін яғни әрі тәуба, әрі шүкірліктің кіші амалының бірлігі намаз оқуды айтамыз. Сондықтан жаратушымыз араптарды орташа үммет қылдым деп ескерткен. Ыбырайым бабамыз; «Әрине олар шүкірлік етер» деп Аллаға дұға жасаған. Сондықтан аятта; «Пайғамбар; «Раббым! Рас менің елім бұл Құранды тастап қойды» деді» (25-30) Ал есептік жүйеге жүгінсек араптар 25+30=55-ші негізгі кітап Рахмандық құлшылық істерімен үмметтік ереже 30-кітапты орындаудан болашақта бас тартады да, басқа елдерді де соған азғырады деген ескертуді көреміз. Ал бұл аятта көрсетілген 25 саны яғни 25-ші сүре «Фұрқан» (қан тазалығын сақтау) бүкіл әлемге түсірілген дін шариғаттарының, яғни шүкірлік амалдарының кітабы болып саналады. Бұл кітаптың толық емес үзіндісін біздердің ұстанған масһабымыз яғни мүфтият ұсынған, үкімет қолдаған мемлекеттен «бөлек дініміз». Аталарымыз: «Қотыр атқа соқыр ат үйір болар» деп бекер мақалдамаған—ау деп бас шайқайсың. Бұндай аяттардың есептік жүйесін меңгеріп, астарлы сөзді зерттемей, ғылымын тексермей тәпсіршілердің әйтеуір біреулерге еліктеуден немесе мақтан үшін сол қалпында пайдаланудан Алла жолынан тосып, тура жолдың қисығына теріс табыну құлшылық әрекеті пайда болады және сондай жолға түсіп те алдық.
