Түпкі жаратушы Алла барлық қуаттардың сипаты Тәңір болып, ал енді өзінің бізге әшкере жария болатын «Өзі» сипатын, жарықтық қуатын Алла тағала болып жаралды да, ол жалғыз деп атаймыз. Алла тағала жеті қанатты періште болып жанның барлық түпкі бастауы болып саналады. Сонымен Абай атамыз 38-ші қара сөзінде; 1.Өмір, 2.Ғылым, 3.Құдірет, 4. Түсінуші, 5.Естуші, 6.Қалаушы, 7.Сөйлеуші, 8.Тудырушы-бар қылушы сипаттарын баяндап және бұл сегіз сипатынан туындайтыны, яғни Алла тағаланың ғылымы, құдіреті және Рахметі бірге болады дейді Абай атамыз.
Байтасов Т.К. жеке блогы
Түпкі жаратушы Алла барлық қуаттардың сипаты Тәңір болып, ал енді өзінің бізге әшкере жария болатын «Өзі» сипатын, жарықтық қуатын Алла тағала болып жаралды да, ол жалғыз деп атаймыз. Алла тағала жеті қанатты періште болып жанның барлық түпкі бастауы болып саналады. Сонымен Абай атамыз 38-ші қара сөзінде; 1.Өмір, 2.Ғылым, 3.Құдірет, 4. Түсінуші, 5.Естуші, 6.Қалаушы, 7.Сөйлеуші, 8.Тудырушы-бар қылушы сипаттарын баяндап және бұл сегіз сипатынан туындайтын, яғни Алла тағаланың ғылымы, құдіреті және Рахметі бірге болады дейді Абай атамыз. Ал біздер үшін Рахмет сипаты; өзіміздің құлшылығымызбен Аланың досына айналумен, жоғарғы дәрежелі періштелік шапағатшылықпен байланысты болып, «Бір Алла –Мен» болып; 1.Рахман, 2.Рахим, 3.Ғафур-кешіруші,4.Уадуд-сүйікті, сүюші, 5.Хафиз-қорғаушы, араша түсуші, 6.Сәттар-кешіруші, араша түсуші, 7.Рәззақ-несібе беруші, ризық беруші, 8.Нафиғ-қосымша несібе беруші, 9.Уәкил-уәкіл, кепілдікте тұрушы, басқарушы, 10.Латиф-жақсылық жасаушы, шапағат етуші болып, бұлар Алла тағаланың көркем 99 есімімен байланысты екенін ескертеді. Яғни бұл 10 сипатының төртеуі Алланың өзі сипаты, ал қалған алтауы Алла досы болған әулие-әмбилердің жандарымен, рұқымен, кісілік ақыл парасаттылығымен тікелей байланысты екенін білгеніңіз де жөн. Мұны; «Алтау араз болса ауыздағы кетеді» деп ескерткен даналар.
Бөлім: Сұхбат әдебі және діл білімі
X-Құран және қазақтың сөз ғылымы, ақыл мен парасат негіздері
Сонымен қазақ деген елге құдайдың ерекше назарында болып талай сынақтардан өтіп, енді егемендік алғанда ел басына билеуге шаруашылықты, дүние ісін ғана жақсы таныған білімді, бірақ ғылымсыз пенделердің келуімен дүние ісін жетік меңгеріп, алдыңғы қатарлы елге айналдық дегенмен, ал өзіміздің тектік рұқтық, жандық сипатымызда, тарихымызда, тегімізде болмаған ең төменгі азғындалуға түскен жайымыз да бар. Қандайда бір бүгінгі бағытымыздың дұрыс, бұрысын айқындау үшін бұрынғы өткен тарихымыздан, діннің насихаттарынан, даналардың қалдырған аманат өсиеттермен салыстыра отыра сынаған абзал болады.
Сонымен ғылым деген «метафизикалық» яғни бізге беймәлім көмес, ғайып қуаттардың, жаратылыстың кереметтерінің себебін, адамзатқа пайда, зиянды әрекеттерін, адамзаттың құпия жан, рұқ қуаттарының өсіп, өну көбеюі мен түрленуін, оны дүниелік тіршілікпен байланысты меңгеру адамгершілік құлшылық амалдарын түсіндіру керек. Мұндай көмес, ғайыппен байланысты ғылымды меңгерудің тәрбиесін қазақта ғана дәстүр деп атайды. Сондықтан да Әл-Фараби атамыз; «Балаға біріншіден тәрбие беру керек, ал тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы» деген.
Түп негізді жаратушымызды біз ақыл тұрғысында Алла деп атап, ал оның бізге көрінетін растығы, барлығы Алла тағала деп аталады. Ал бастапқы барлық ғаламның жаратылған алғашқы нұрын Раббы деп атаймыз. Сонымен Алла тағала біздерге мәлім болған 8 сипатты қуаттары болып; 1.Өмір, 2.Ғылым, 3.Құдірет, 4. Түсінуші, 5.Естуші, 6.Қалаушы, 7.Сөйлеуші, 8.Тудырушы- бар қылушы. Алла тағаланың бұл сипаттарын біз жеке-жеке қарастырғанмен, оның түсінігі, болмысы біздің жерлік тұрмысымыздағы пенделік ақылымызбен қабылданатындай емес. Себебі барлық сипатында өмір бар, сол сияқты ғылым мен құдіреті де бар.
Біздердің ұғымымызша ғылым мен білімнің айырмасы жоқ деп түсінеміз. Білімді көп жинағанды ғалым, ғылымды меңгерген деп атаймыз. Ал Абай атамызға жүгінсек; «Алла тағалаға ұқсамақ-дәл бірдейлік дауғасымен емес, соның соңында болмақ. Ол үшін алла тағаланың сипаттары; Өмір, Ғылым, Құдірет, Түсінуші, Естуші, Қалаушы, Сөйлеуші, Тудырушы-бар қылушы. Бұл сегізінен алла тағаладай күрделі жетілгендік болмаса да, пендесіне әрбірінен өз халінше бар қылып жаратыпты…» Олай болса біздердің естіп, көріп, қалап, сөйлеп, өмірде бар болу үшін көбеюіміздің бәрі адамдық білімімізден, өмір сүру тәжірибемізден, ақылымыздан болады екен. Ал енді ғылым мен құдіретті тапқан ақылымыздың шамасына қарай ғылымның белгісін танып, хикметіне жалғанып, іздеп тауып меңгере аламыз.
Алла деген ұғымның біздер үшін әлемдік барлық жаратылыстың қуаттарының тұрағы, негізі деп түсінгеніміз абзал. Бірақ бұл қуаттардың жүйесі болып біздерге өмір сүру барысында пайда, зиянды шамаларын анықтау арқылы және әлемдік қуаттардың жүйесімен толық жалғануды, тұтастықта бола білуді Аллаға қосылу, яғни Бір Алланың қызметіне тұрумен құлшылығымыз нәтижесін береді. Жалпы әлемнің жаратылуы таза ақылдан яғни Алланың бір ғылымынан болып және « Әлемді шындықпен жараттым» деген Раббымыз.
«Ақыл алтыда, ой жетіде» деп сөз қалдырған қазақ даналығында. Ақыл біліммен ілімінің насихатынан тәрбиесінен құлшылығынан пайда болатын болса, ой сол меңгерген ақыл деп қабылдаған білімдерміздің ішкі үні болады. Жаратушымыздан түскен даналық ақыл кітабы құранды үлгіге алсақ; Құраның үгіті жалпы қандай амалдардың пайда, қандай жағдайда зиян және біздің білімді ақылымыз жетпесе де, орындауға міндетті болатын намаздардың, құлшылық амалдардың түрлерін баяндайды.
Әлемнің жаратылысы даналық пен парасаттың әрекетімен жаратылғаны да хақ. Негізінде Алланың нұрынан екі жарықтың сары және ақ түстен басталып, екі аралық қызыл түспен және қарсылық қара қуаттардың теріс ой — көк түспен бейнеленуімен; «Төртеу түгел болса, төбеден келеді» деп парасат егелерімен, жаннатық жандармен жалғануды білдіреді. Ал жалпы жанды жаратылыс егелерін құранда «Біз жараттық, бізге есебі көрінеді» деп ескертеді. Жер ананы жаратқаннан кейін парасатты аспандағы жұлдыздарға айналдырып, екі араны мықты бекітіп қойғаны да сөзсіз. Сонымен Алла тағаланың ғылымы мен кереметі (хикметі) парасат болып көктің мүлкімен бейнеленген. Сонымен ғылым дегеніміз таза ой қуаты болып, құдайлық нұрмен біртұтастыққа айналған адамзаттың әулиелік дәрежеге жеткен кісілігі, рұқ қуаттары, кітабы, иманы жұлдыздар болып саналады.
III-Құран және қазақтың сөз ғылымы, ақыл мен парасат негіздері
Қазіргі әлемдегі рухани дағдарыстың індеті қазақ елін де тыс қалдырмағанын рұқы ояу, жетелі адам баласына айқын жағдай. Әбір жаратылыстың нәрселерін жұбы, парымен жараттым деген Раббымыздың бұлжымас заңдылығы бар. Ал жаратылыстың сырын түсінуі арқылы ғана адам баласы өзін таниды, өзін тану арқылы ғана ақылды, дана, ғылымды болып аталады. Сонымен ғылымды болу үшін ақылды сосын білімді болу керек. Ал ғылым-ілім болып, оның екі сипаты жұбы болып; Біріншісі; құпия сөздермен, нақыл, мәтелдермен, пайғамбарлар, елшілер, даналардың өсиеттерімен артында қалдырған сөздерімен байланысты болады.
