Байтасов Т.К. жеке блогы

       Философия болмысты болжап ақиқатты бағалау ғылымы. Қазаққа қандай  философия қажет? Батыстан алып жатқан ой тұжырымдарының ойыны ма? Әлде шығыстың «Бұрынғының ізінен іздеме, бабалардың іздегенін ізде» деген қағидасы ма? Негізінен әр халықтың өзіндік даму болып бекіп және әр адамның өз қоғамындағы өмір сүрген ортасының даму ережесінің қағидасы – шындығы болу керек.

      Қазақ қандай елміз, қай жолмен жүріп, қай бағытты таңдасақ ұлы жолға тоғысамыз?- деп иманы оянып, түсі түзелген, әрбір көкірегі ояу азаматтың  ой пікірлерін баспасөзден де, теледидардан да көріп те, естіп те жатырмыз. «Зайырлы мемлекет боламыз» дейді көпшілік ислам танушылар. «Зайырлы» сөзі ескі түркі тілінде; Ибалық, әдептілік, имандылық, тектілік, қасиеттілік болып, пенде бойындағы болатын құпия белгіні айтады.

       Құран кәрім бойынша мұсылман діні үш ерекшелік жолға бөлініп соған байланысты аяттарды айырып түсіндірілген. Шариғат жолы, турарақ жол және тура жол. Барлығының ірге тасы шариғат жолы болып, қалғандары тек сол арқылы көктейді. Сондықтан аятта; «(Мұхаммед пайғамбар) сені шариғат ісіне қойдық, енді сонымен жүр. Білмегендердің ойына ілеспе. Өйткені олар сені Алладан еш қорғай алмайды. Шынында залымдар бір-бірінің досы. Сондай-ақ Алла тақуалардың досы». (Жасия-19)

Бұл кітап ақиқаттың ақ бастауы болып, өз ұлтына бейтарап қарай алмайтын қазақтың мүддесін жоғары ұстаған оқырмандарға ғана арналады. Себебі бұл шығарма «ақиқаттың ақ бастауы» болып, қазақ халқының наным сенімі және дін ұстаным жолы мен әлемдегі қазақ халқының ерекшелік белгісі мен болашақтағы алатын орнына құран аяттарымен нақты дәлелдер келтіріліп, осы уақытқа дейінгі құпия болып келген тылсым сырлары мен ақ жолдың ақиқаты баяндалады.

Редакторы: медицина ғылымының докторы, профессор

Садықов Сайын.

Бисмиллаһир рахманир рахим!

Аллаға шексіз шүкірлік! Отанымыз егемендігін алып, тәуелсіз даму жолына түскеннен бері қалың жұртшылық ұлтымыз боп мемлекетіміздің тарихи бастауларына ерекше ықылас аударуда. Дініміз жайлы, ұлтымыз жайлы еркін ойлауға, жазуға мүмкіндік туды. Қазіргі мұсылман елдерінде дін ұстанып ешкімді таңқалдырып қоғамда ешнәрсе өзгерте алмайсың. Қасиетті дін жәй дәстүр дәрежесіне дейін кұлдырады. Сол дін дәстүрі қайдан келді? Осылай әлсірей берсе әлем халқы жол таппай тығырыққа тірелмей ме? Адамды «адам айуанға» айналдырмай бүкіл қасиетін ұстап тұратын дін ғылымы жойылғасын адам ұрпағы да біржолата жер бетінен құруға айналды. «Неге тек қана дін, басқа да ғылымдар бар ғой, діннің де талай былығы бар ғой» — деп дау айтуға асықпаңыз. Әрине кез-келген діннің дағдарысқа ұшырап кететін кезі болады. Тарихта ондай кезеңде дүмше діндарлар дін басына келгенде қоғамды артқа сүйреуші кері-тартпа күшке айналады. Ондай жағдай қазіргі қоғамда қатты байқалады. «Екі күн бұрын ойланған, болашағын бір күн бұрын болжайды» деген екен бұрынғы аталар. Келіңіз болашағымызды болжап көрейікші. Ондай шұбар фактілер мыңдап кездеседі, шатақ діндер осылай кете берсе Қазақстан халқы не болар, қазақ халқы өзінің хақ дініне қайта оралып, бабаларымыз құрған таза рухани ілімге қайта оралып еге болмаса, жарқын болашақ туралы бүгінгі жұмыстарымыздың бәрі бекер болмақ.

Адам баласының сана-сезімі, қимыл-әрекеті сол кездегі өмір сүрген қоғаммен байланысты екені тарихта айқын. Оған өзіміз де куәгер болып отырмыз. Дүние жүзіндегі 2 мыңнан астам ұлт пен халықтың тарих кешені құрсаулы идеология мен өктем саясаттың салдарынан діннен безіп, дінмен қоса тілімізден, дінімізден айырылдық, ата-бабамыздан қалған салт-дәстүр, әдет-ғұрпымызды ұмыттық, үлкенде – мейірім, шапағат, рахым, кішіде – ізет, ибалық азайды. Иман, сауап, тәуба жөніне қалды. Дінсіздік, құдайсыздықпен әуестеніп жүріп, құлқымыздың бұзылғанын, сана-сезіміміздің уланғанын, наным-сенімнен айырылып мәңгүрттеніп, кем ақыл болып қалғанымызды бір-ақ білдік.

«Дін-апиын, дін-соқыр сенім» деп діни кітаптар мен қағазға түскен Алланың сөзі, пайғамбар хадистері өртелді, діни адамдар жер аударылды, түрмелерде опат болды, мешіттер қиратылды.

Қазақстан халқы атеистік және әсіресе материалистік қоғамнан шыққан елміз. Қаншама жыл материяға табынған, соның үстемдігін көрген жұртпыз. Сол қоғамнан басқа қоғамға трансформацияға өткен кезде руханият жағына мүлде мән берілмеді. «Егер экономикамыз дұрыс болатын болса, халықтың әл-ауқаты жақсарса, руханият ешқайда қашпайды, бәрі де дұрыс болады» деп ойладық. Оның қате екенін қазір Швейцария, Швеция және Жапония көрсетіп отыр. Бұлар әлемдегі ең бай үш мемлекет. Сиуцид, яғни адамның өзін-өзі өлтіруі жөнінен алдыңғы үш орынды алады. Неге? Өйткені экономика, әлеуметтік жағдай бәрі жетілгенмен, руханият дамымай қалған, рух әлсіреген. АҚШ-та да осындай жағдайлар болып жатыр.

Табиғат құбылыстарына табыну жол-жобалары.

Қазақтың бұл әдет-ғұрпы ислам заңдарымен шатасып, араласып кеткен. Ислам діні мәжусилік табынудың бәрін ығыстыра алмай, амалсыздан бірігіп исламдық сипат алған. Күн, Ай тұтылғанда, Жер қозғалғанда, нөсер, боран, құйын, тасқын, .т.б. кезінде оқитын дұғалық аяттар бар. Егер екеуі қатар болса (мысалы жер қозғалып, күн тұтылса) онда екі дұға аят оқылады, ол жеке бір өзі болса, жеке дұға оқылады.

Дұға табиғат апаттарында былайша оқылады: екі рәккаттан намаз оқылады да әр раккаттан бес ракуғ (бел бүгу) жасайды. Бұл дұғаның Күн, Ай тұтыла бастағанда болмаса апат басталғанда оқиды. Намаз далада ашық аспан астында оқылады. Жаңбыр тілегенде әулиелі жерлерде оқылғаны дұрыс. Аңыз әңгімелерде Айша анамыз бір жылы қуаншылық болып, ел сасқанда Мұхаммет пайғамбар басына барып қабірінен тесік тескенде, жаңбыр құйып жауыпты. Бұл сияқты аңыз әңгімелер көп.

Қылмыстық құқықтық заң нормалары

Өз білгенімен жазалау (таІзир) Шариғат Құранға негізделген бір не басқа қылмыстар үшін өзгермейтін жаза белгілеуімен қатарда қазыларға кейбір жазаны өз білгенінше белгілеп шығаруға мүмкіндік береді. Мұндай өз білгенімен жазалау арабша «таІзир» — «үкім шығарушылық» деп аталады. Әрине, Құранда не басқа бір шариғат негіздерінде кездеспеген тәртіп бұзушылықты қазы өз білгенінше жазалайды. Мұсылман елдерінде қылмыс түріне қарай ұрының қолы кесіліп, дүре соғу, аяғын кесу, түрмеге, зыңданға салу арқылы, ауыр түрлері қорқыту үшін дарға да асу жазасы берілген. Ал қазақ халқында ондай үкімдерді ру ішінде, ру басы ауыл ақсақалдары өте шебер шеше білген. Оған шыққан шығынды қайтару, құн төлеу т.б. жазалар қолданған. «Қол сынса жең ішінде, бас жарылса бөрік ішінде» деп майда бұзақылықтарды сыртқа шығармай ауыл, ру ішінде басып отырған. Ел, ру намысы бірінші жолға қойылған.

Өлікті бірден қабірге көмбейді. Қабірге келе жатқанда жайлап жүріп жақындағанда баяу қозғалып, үш рет өлікті жерге қояды, кейін барып қабірге түсіреді. Егер ер адам өлсе, үшінші рет жерге қойғанда, басы құбылаға қарауы қажет. Ал әйелді бетін құбылаға қаратып, қабірге тез түсіреді. Қабірге түсерде сыртқы үйде тұрып, ішкі үйге қоятын адам бас киімсіз, жалаң аяқ тұрып, әрі өліктің аяқ жағына шығуы тиіс. Өлікті ішкі үйге түсіргеннен соң кебіннің басы, ортасы және аяғында байланған жерін шешіп, бұл кезде сыртта тұрған жиналған адамдар қабірдің жас топырағынан орамалға уыстай салып, оны қабірде тұрған адамға береді. Ол бұл топырақты өліктің бас жағына төгеді. Аңыз бойынша ол дүниеде таразыға жақсы-жаманды таразылағанда осы топырақ сол адамның жақсылық жағына қосылады деген түсінік бар.

Алты жасқа дейінгі балаларға жаназа оқу қажет емес. Бала өлі туылса да жаназаның қажеті жоқ. Табыт пен молда арасында шымылдық не т.б. қалақайлайтын нәрсе болмауы керек. Молда ер адамға жақындау, ал әйел адамға алыстау тұрып, жаназасын оқу тиіс. Қабірді топырақпен жабар алдында имам үш рет «ас-салатты» қайталайды. Ал араптар топырақпен жабар алдында имам оң қолын өліктің оң иығына, сол қолын сол иығына салып, өлікті қатты шайқап, оның құлағына үш рет: «Тыңда, түсін, ия!» деп атын атап, кейін Құран оқиды.

Шариғат заңы бойынша алты жағдайда саудалық келісім жасауға тыйым салынады. Бұлар:

1) «арам» нәрселерді сату және сатып алуға («арам» нәрсеге шошқа, алкоголь ішімдіктер, т.б. жатады.);

2) тартып, тонап алынған нәрселерді сату және сатып алуға;

3) сатушының өз мал-мүлкі болып табылмаса;

4) құмармен байланысты сауда-саттық істер;

5) пайдақорлық (риба) жете келісім жасауға;

6) бір-бірінен ажыратуға болмайтын, араластырылған товарларды сатуға (мысалы, майға басқа бір майды араластыру, су араластыру т.б.) тыйым салынады. Сондай-ақ мұсылман емес елдерден алынған май, ет, шұжық, т.б. егер сойылған мал шариғат заңдарына сәйкес сойылса ғана сатуға рұқсат етіледі.

Шариғат заңы бойынша тыйым салынған ас тағамдардың бәрі де кеңінен көрсетілген. Хадисте «Алла тамақ ретінде қан, өлген хайуандардың, шошқаның етін жеуге, шарап ішуге тыйым салады» немесе «Жетім-жесірдің ақысын тамақ етіп жеуге болмайды» делінген, әсіресе шарап ішуге қатаң қарайды. Қандай да болмасын адамды мас ететін ішімдік ішуге тыйым салады не болмаса «шарап – күнәлардың жиынтығы, одан барып ойнастық, қылмыс, шайтан соңынан еру және жалған дүние қуу келіп шығады» дейді. Рас, шошқа етін жемеу ежелгі мысырлықтар мен иудейлерде де болған. Қазіргі кезде діндарлар шошқа етін жемеуді ғылыммен байланыстырады. Шошқаның бұрын адам болғанын растайтын аят бар. Ал шошқаның бүйрек, бауыр, жүрек, көк талақ құрылысы мен қан құрамы, қан қысымы мен терісінің құрлысы да адам ағзасымен бірдей екенін ғылым дәлелдеп отыр. Пайғамбарымыз «Шошқа етін жемеңдер. Оны сатып, одан түскен ақшаға тамақ сатып алып жеу арам. Шошқа мұсылмандардың мүлкі емес.» деп шошқаны пайдалануға тыйым салған.

Баланы сүндетке отырғызу жөнінде Құранда ештеңе айтылмаған. Бұл дәстүр мұсылмандардың дәстүрі болып саналмайды. Оның шығу тарихы тіптен тереңде жатыр. Оны көпшілік мұсылмандар түсіне бермейді. Бұл әдет ислам келіп шықпай тұрып-ақ Египет пен Эфиопияда, сол секілді иудейлер арасында кең тараған еді. Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың айтуынша бұл дәстүрді есте қалмай ұмытылған замандардан-ақ мысырлықтар, колхтар және эфиоптар ұстанған.