Негізінде аққу, сұңқар ұғымы метафизикалық тұрғыда көз бен жүректің бірлік жүйесі және құс тілімен жалғанумен байланысты. Мұны құс тілі ілімімен байланысты деп түсіну керек және көру, есту қасиеттерінің бірлігі болмақ. Яғни көру сезімі арқылы ести білу қасиетінің жетілуімен, есту сезімі арқылы көру қасиетінің бейнеленуі болмақ. Бұл екі түрлі қуаттық жүйенің де екі түрлі көздің қасиеттілігін қалыптастырумен нәтижеленбек. Енді Көз дегеніміз барлық жанды жаратылыстың дүние мен табиғат жаратылысын танып меңгеруге негізгі жарығы болып, екі жарты танымнан, танудан тұрады. Толық оқу …
Фейсбук әлеуметтік желісіндегі жүрген сұхбаттан:
Жанар Даулетханова
Алланың аманатын арқалап, əулие бабаларымыздың аруағы қолдап Алланың ақ жолына Имандылыққа халқын жетелеп халқын арақтан нашақорлықтан тазартып ұрпақ үшін ақ жол ашқан Ақ ұл ағамыздың аты мəңгі өшпейтініне мен сенемін.
2017ж., 5 ноября в 17:50
Токберген Байтасов
Сезімдік тұрғыда осылай сияқты. Бірақ Ақ ұлдың атын өшіруге өзінің ең жақын шәкірттері ібіліске қызмет қылып арпалысып жатқанда Ақ ұлдың жаулары әзірге жеңіске жетіп жатқаны хақ. Ақ ұлдың ісін алға бастырып, ата жолын биікке шығаратын аз ғана аққу, сұңқар сарбаз шықпақ!
«Қазақтың шын сөзге нанбай, құлақ та қоймай, тыңдауға қолы да тимей, пәлелі сөзге, өтірікке сүттей ұйып бар шаруасы судай ақса да, соны әбден естіп ұқпай тынбайтұғұны қалай?», «Тыныштық іздеп таба алмай жүрген жұрт тыныштық көрсе, сәтке тұрмай (қанағаттанып шүкірлік қылмай), тыныштықтан жалыға қалатұғұны қалай?», «Нәпсісін тиып, бойын тоқтатқан кісінің жаман атанып, нәпсісі билеп, мақтанға еріп, пәле шығарған кісі мықты атанатұғұны несі?» (40-сөз)
«Рас, бұрынығы ата-бабаларымыз бұл замандағылардан білімі, күтімі, сыпайылығы, тазалығы төмен болған. Бірақ бұл замандағылардан артық екі мінезі бар екен. Ендігі жұрт ата-бабаларымыздың мінді ісін бір-бірлеп тастап келеміз, әлгі екі ғана тәуір ісін біржолата жоғалтып алдық…сол аталарымыздың екі ғана тәуір мінезін жоғалтпай тұрсақ, біз де ел қатарына кірер едік…» (Абай 39-сөз). Қазіргі таңдағы қазақ ел билігінің қалайда мемлекетіміздің әлеуметін жақсартумен мәңгілік ел құрамыз деген саясатының орындалуына тек қана ұлттық, халықтың екі мінезін қайта қалыптастырумен ғана нәтижелі болатынын әулие даналарымыз болжап көрсетіп кетіпті.
«Ей жүрегімнің қуаты перзентлерім (ұрпақтарым) Сіздерге адам ұғымының мінездері туралы біраз сөз жазып, ялкар (естелік, өсиет) қалдырайын. Ықыласпен оқып, ұғып алыңыздар, оның (ол) үшін махаббаттың төлеуі-махаббат. Әуелі адамның адамдығы ақыл, ғылым деген нәрселерменен. Мұның (ақыл, ғылымының) табылмақтығына себептен-әуелі хауас сәлім (іңкәр жүрек, құдаймен сауда) Һәм тән саулық..» (Абай 38-сөз) Адам атамызды жаратушымыз ең әуеліде махаббатпен жаратқан. Сондықтан адамшылық деген ұғымының өзі махаббат болмақ. Алламен арадағы құлшылық байланыста махаббат деген бір қуатты меңгерумен атқарылады, сондықтан жаннатыма жүректің тазалығымен махаббатпен ғана кіресіңдер деген үкім бар. «Маған құлшылық қылыңдар» деген ұғымының махаббатың, адамдықтың жаратылыс егелеріне ақыл, ғылымына табынып қызмет қылу болады.
«Өзің үшін еңбек қылсаң, өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың; адамдықтың қарызы үшін еңбек қылсаң, алланың сүйген құлы боласың» (Абай 37-сөз) «Жындар мен адам баласын құлшылық үшін жараттым» деген жаратушы иеміздің үкімін адамзаттың екі түрлі құлшылық жағдайда өмір сүруімен байланысты деп түсінген жөн. Адамзаттың өмір сүру үшін, тірі болып қалуы, көбейіп өсіп-өну үшін, өзінің жақсы тұрмыс кешуі үшін де еңбек етуі де құлшылық әрекеті болып, малдық қуатын өсіріп көбейтіп өндірумен байланысты болғандықтан жындылық деп атайды.
«…Ұят кімде болса иман сонда,-деген. Енді бұл сөзден білінді; ұят өзі иманың бір мүшесі екен. Ондай болса білмек керек, ұят өзі қандай нәрсе? Бір ұят бар-надандықтың ұяты…Не шариғатқа теріс, не ақылға теріс жазығы жоқ болса да, надандықтан бойын керістендіріп, шешілмегендік қылып, ұялмас нәрседен ұялған мұндай ұят шын ұялу емес-ақымақтық, жамандық…» (Абай 36-сөз) Адамзаттың меңгеруге тиісті үш түрлі ғылымның сипаты болатынын баяндадық. Ал енді; Ұят дегеніміз; барлық жарықтық қуаттардың ішіндегі ең ұзын толқынды қызыл түсті ғылымның, шындықтың бейнесінен болмақ. Күн қызарып әлемнен ұялып шығады да, қызарып барып ұясына батады. Қызыл түсті шындықтан күнің жарығы қызуы жер әлемге тарайды да, қайта қара түнектің ішіне сіңеді. Демек ұяттың да негізінде жарықпен және қараңғылықтың ішінен, өткен күннің тағдырынан жол көрсететін екі сипаты, екі түсті күні (қызыл, сары) болуы шарт.
Ата жолын қудалап, соттағанда да негізгі айыптаудың дінші масһабшылар тарапынан құран аяттарымен келтірген дәлелдерге де сүйенгені хақ. Сондай аяттардың негізі; «Тірілер мен өлілер тең емес. Рас Алла тағала әлде кімді қаласа естіртеді. Мұхаммед сен, қабырдағыларға естірте алмайсың. (22) Сен бір ескертуші ғанасың.» (35-23)
Жаратушымыз құранмен ескерткендей адамзаттың азғындыққа, бұзықтыққа дінін тастап адасуға жаппай бой ұрған замандарда, қияметтік мезгілдің белгісі болып, Раббымыздан шындықтың аян, уахи болып оқылатын ескерткен. Мұндай жағдайда сол елдің ішінен ескертуші болып көместен хабар келтіретінде ескертеді. Аятта;
Ата жолын діншілер мен ел билеуші білімді қауым тарапынан қудаланып; «Ала аят» деген секталық топқа қосып, соттаудың да артында қазақ дәстүрін зерттеп, білім тұрғысында меңгеруде шығармашылық қауымен, философия мектебінің құлықсыздығында, надандыққа рухани негізделумен, білімді қауымның алты аузы ала болуымен де байланысты болғаны да хақ. Ал негізгі себепші ата жолына келген қауымдардың қазақ даналарының насихаты мен ата дәстүрін тақуалық тұрғыда меңгеруден бас тартуы мен білімін меңгеріп, халыққа түсіндіруден жалқаулық танытудан, деп білген жөн. Әрине мұндай жағдайда шайтан жамағаттары мен ібіліс ұрпақтарына айналған басқарушылардың мұндай қателікті оңай өз пайдасына шешумен аяқталды да.
Ата жолының алағашы кезде әулие–әмбилердің ақ батасымен халықты жаппай жамандықтан тиылып, жақсылық ізгіліктерді меңгеруге шақыруымен байланысты болғанмен, негізінде ата бабалардан қалған сопылық тақуалықты меңгеру арқылы қазақ дін дәстүрінің әулиелік жолын қалыптастырумен құдай патшалығының үлігсін әлемге паш ету керек еді. Ол үшінде әуелі дін исламның бес парызы намаз оқуларымен, масһабтық тәпсірілік білімді меңгерумен аруақтардың көрсетумен ескіргенін тастап, тозғанын жамап, заман қарсылықтарына, күнәдан ақталуға, тағдырды тазартуға байланысты тарихат, мағрипат құлшылық істерін жетілдіруде міндетті болды.
