Қазақ елінің ойшылдық қасиетінің ғалымдығы да европа кеселіне ұшырап, сондықтан атақты ғалымдарымыздың жазған философиялық еңбектері осы келтірген дін шежіресін, өркендеу тарихын келтіргенмен өздерін діннен, яғни философияның тамырынан бөлекпіз дегеннен өз жазғандарын өздері салыстырып баға бере алмайтын ой кеселіне бүкіл оқыған саясаткер, ел басқарушы азаматтарымыз түгелге жуық «ой тымауымен» сырқаттанған. Сондықтан дін философиясы мен философия білімі өзеннің екі жағында отырып бірінің-бірі айқайын түсінбеген бір ауылдың адамдары сияқты. Сол екі араға сөзбен көпір салуға ниеттенгендіктен кейбір ойларды жан-жағынан және қайта-қайта түрлі көріністермен суреттеп отыруға тура келеді. Сондықтан енді дінші қауымға да арнап аталар ұғымымен жолдарға қарай із салып өтейік;

       «(Мұхаммед) саған шынайы түрде Құранды өзіңнен бұрыңғы кітаптарды растаушы және оларды қорғаушы түрінде түсірдік. Олардың араларына Алланың өзіңе түсірілгенімен үкім қыл. (Берілген уахи, аян, түс бойынша) Өзіңе келген шындықтан (Аяннан) айырылып олардың ойларына еліктеме! Сендердің әрбіреулерің үшін бір жол-жоба (уахимен нұсқау) қойдық. Егер Алла қаласа еді барлығыңды бір-ақ үммет қылар еді. Алайда Алла сендерге берген жол-жобаларында сынамақшы. Ендеше жақсылыққа (уахимен тапсырма алуға) жарысыңдар. Біртұтас барар жерлерің Алла жақ. Ол сендердің таласқан нәрселеріңді білдіреді.» (5-48)

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

«Құдай тағала әрбір ақылы бар кісіге иман-парыз, әрбір иманы бар кісіге ғибадат парыз деген екен. Және де әрбір рас іс ақылдан қорықпаса керек. Жә, біз ақылды еркіне жібермесек, (заңмен шектесек) құдай тағаланың ақылы бар кісіге иман – парыз дегені қайда қалады? «Мені таныған ақылмен таныр» дегені қайда қалады?» Дініміздің жасырын тұрған жалғаны жоқ болса, ақылды, оны  (аруақты, рухты) ойлама дегенімізге пенде бола ма? Ақыл тоқтамаған соң, (жетілу, кемелдену, толысу) діннің өзі неден пайда болады? Әуелі иманды түзетпей жатып, қылған ғибадат (намаз) не болады? Жоқ, сен жақсылық, жамандықты жаратқан құдай, ауыртқан құдай емес, кедейлікті жаратқан-құдай, бай қылған, кедей қылған құдай емес деп, нанып ұқсаң болар, әйтпесе-жоқ.»  (28-сөз)

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

Ислам дінінің негізгі қағидасы мұсылмандықты меңгеру. Ақылмен иман келтіру. Құранда; «Бедәуилер: «Иман келтірдік» деді. (Мұхаммед) оларға: «Сендер иман келтірмедіңдер. Алайда: «Мұсылман болдық» деңдер. Өйткені, иман жүректеріңе кірмеді. Егер Аллаға, пайғамбарға бағынсаңдар, ғамалдарыңнан еш нәрсе кемітпейді. Шүбәсыз Алла, аса жарылқаушы, тым мейірімді» де.» (49-14)  

Олай болса «Алладан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед оның елшісі!» деп куәлік беруіміз мұсылмандықтың негізгі шарты болып, қазақ муфтиятының ұсынған «масһабтық», бес парыздық — мұсылмандық шартымен иман жүрекке кіріп зейнеттелмейді, тек мұсылман болып қана аталамыз да аяттың 14-санының мәні де тағы 9 тәубелік амалдарды  орындау керек екенін және ішкі мәнінде 59+14=73 санының құпиясын шешу керек. Ал бұл сандардың құпияларын шешу үшін Құранды арапша ерекше бір кітап деп қарамай, қарапайым тарихи шежіре деп болған оқиғалардың мән-жайын қазақша оймен түсініп оқып көрсеңіз, әлемдегі мұсылман болу тарихы Нұх пайғамбарымыздан, яғни «хұндардан» (ғұндардан) басталады және негізгі қағидасын 71-ші сүремен аяттар шегін белгілеп қойған. Енді Нұх пайғамбарымыздың негізгі дін ұстанымы көк тәңіріне құлшылық ету, барлығын көк тәңірі жаратып басқарып тұрады деп түсіну. Олай болса Ислам мұсылмандықты қалыптастыру діні – тәңір діні! Себебі ислам қағидасы — Бір аллаға құлшылық деп аталса онда; «Алладан басқа Тәңір жоқ!», яғни Бір Тәңіріміз – Алланың  бізге білдірген  құдіретті сипаты.  Сондықтан тәңірлік діндер жаратылыс басында  да исламдық болып, сондықтан діндердің бәрі исламға бірігіп тәңірлік қуат – Бірге оралуы тиіс.

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

Әрбір жаратылыс нәрселерінің мейлі ол жанды, жансыз болсын белгілі бір кеңістікте бейнеленуімен басталып артынан өсіріп, кеңіп қандай бейнеге айналғанмен түп негізгі таңбасына тәуелді және бағынышты болмақ. Сөздің өзі түрлі тілде үн арқылы таңбаланғанмен түп негізі санға айналып сол санмен ұғымдары өлшеніп отырылуы шарт. Ал сол сияқты діннің де өзіндік таңбасы, яғни мөрі болу шарт. Христиан діні ағаш кресті өздерінің таңбасы ретінде қабылдап, ал сол крест неден қалай пайда болған жаратылыс себептері мен түп негізінің ғылымын анықтаса, сол сияқты әрбір дін белгілі бір таңбалары мен ғылыми шарты, мөрі болса қазіргі таңдағыдай қарама-қайшы пікірлердің бәріне жауап та табылар еді. Қайсысы қай діннен тарайтынын және қай діннің секта немесе жалпы жеке дін болып табылмайтынын білуге де болар еді. Ал секта деп саналып муфтият ғалымдарымен теріске шығарылып, үкіметімізбен қудаланған Ата жолының құран сүресіне байланысты ғылыми  бір мағына ұғымды білдіретін таңбасы, мөрін санмен есептеп сызықтық бейнесінің білімін анықтау әзір ешбір ғалымның да,  дінші теологтың да ойына да кірмеген шаруа.

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

Ислам елдеріне қарағанда мәдениет пен адамгершілік құндылықтарды сақтаудан және басқалай бүкіл адамзаттың ақылының жетілдіру саласынан да ислам дінін ұстанбайтын елдердің бәрі де іргелі ғылым-білімнен неге әлде қайда озық тұр? Бұл жағдайға негізгі себеп те, олар діннен бөлекпіз дегенмен, негізінен белгілі бір ұлтына сай діннің философиялық тұрақты дінде бағытын ұстанады. Және де философиялық білім міндетті болып табылғаннан кейін, жалпы халық діннен бөлекпіз дегенмен, ал шындығында діни сауатты, ал діннің рәсімдік жоралғыларын орындауда ерікті болып саналады. Көрші Қытай, Азия елдерінде Конфуций философиясы бағытын ұстанғандықтан, халықтың жалпы адамгершілік құндылықтарын сақтап өсіп өркендеуге бірден-бір септігін тигізіп жатқаны сырттай-ақ белгілі жағдай. Шындығында осындай мейлі Кришна, Дао, Конфуций, Христиандык, Тора діндерінің философиялық негіздері ислам дінінің де бір тармақтары болып табылады. Ислам дінінің тура жолының негізгі ой тұжырымдық адамгершілік, ізгілік қағидалары осы діндердің бәрін толық қамтиды. Тек құпиясы да діни рәсімдік жоралғыларын дұрыс орындаған, құран үкімдерінің аяттарының көрсетілуінің шегінен шықпаған жағдайда құдайдан кітап беріліп, әрбір пендесіне қажетті, тиістісін ғана өлшеп беріп тура жолға бағдар беріп отырады. Ал негізінен көпшілік ислам ұстанушы елдер бұл  қағидаларды сақтамай, тек исламның 4 парыз және бесіншіге бір белгісіздік негізін алып және діннің ортасын ойып алып, сонымен ғана тура жолды табамыз деген қағидамен мүлде діннен адасып, негізінен ислам дінін әлемге және есі дұрыс адам баласына тек жек көрінішті етумен ғана айналысады.

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

     Баспасөз беттерінде, әсіресе діни баспасөз басылымдарында діни сауаттылық ұғымы жиі айтылып, көп жағдайда құранды арапша оқи білген және намаз оқушы мұсылманды діни сауатты деп, ал енді мейлі қандай да бір білім егесі, академик, профессор, прокурор, сот, мұғалім, инженер, т.б сияқты мамандық, өнер саласындағы мұсылмандарды діни сауатсыз деп атап, оған көбіміз мойын ұсынып, солай түсінеміз. Қазақтағы бір жақсы әдет, әйтеуір оқығаны бар, сыртқы көзге  білімді  пендесін өзімізден жоғары ұстап және сыйлауға да тырысамыз. Одайлардың айтқандарын ақыл жүгіртіп ойланбай-ақ орындай саламыз. Бұл ерекшелігіміз бір жағынан бірлік-татулығымызды ұстап тұруға септігін тигізсе, бірақ екінші жағынан іштей өзара күндестікті, араздықты, ойлардың жікке бөлінуін туындататынына да мән бермейміз.  Енді қандайда бір лауазымды; акедемик, профессор айтты немесе бір білімді, болмаса тақта отырған лауазымды әкім айтты, болмаса имам, арап танушы ғалым айтты десе болды құдайға сенгендей сенетін аңғалдығымыз тағы бар. Жалпы; Сауат-тектілік, ұғымдылық болып табылады.

Normal 0 false false false RU X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Обычная таблица"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}

Діни сауаттылықтың ең маңызды дәрежесі жан сырын (психология) меңгеру және қара күштердің ықпалына түсіп есі ауысқандар мен жүйкесі жұқарғандарды құран аяттарының ем-шипалық қасиетін дарытып, түрлі жазылмайтын ауруларды да емдеуге болатынын көрсете білу керек. Екіншіден  дінге сенбейтін, нанымын жоғалтқан мүлде наданданған пенденің өзіне Алланың хикметін растығын сездіру, дәлелдеп көрсету. Үшіншіден ғалымдық яғни жан сырының құпиясын өзге ғылымдар алдында нақты өлшемдері мен сырларын бейнелеп, ашып көрсетіп киелі кітаптар және құран аяттары арқылы дәлелдермен салыстыра  білу. Осындай қасиеттерді меңгерген аталарымыз кезінде ишан, ахун деп аталған. Ал жаратушыдан ерекше хикметті істерге ұлықсат алып сол арқылы түрлі апаттардың, зұлымдықтардың жолын тосып, халыққа жәрдем көрсетіп ислам дінінің хақтығына, кәпірлердің өзін басын игізе білген Арыстан баба, Ясауи баба, Укаша сахаба, Пір Бекет ата, Шопан ата, Әулие ата, Зеңгі баба, Түктібай бақсы, Қорқыт ата, т.б. жүздеген әули-әмбилер мен бақсыларды, емшілерді  тарихта болмаған, өтірік немесе құдайға серік қосқан деп кімнің аузы барып айтуға, қарсы шығуға дін амандығы жете алады. Ал тарихын, шежіресін, әдет-ғұрпын дәріптеп, ата-баба істерін қорғаумен үлгілі істеріне табынып, үлгі-өнеге алуға, түс, аян арқылы көрсетілетін аманаттарын дін тапсырма қағидаларын орындауға арналған діннің рәсімдеріне және Інжіл, Тәурат, Забур, пайғамбарлар өсиеттеріне ашық тыйым салып, мемлекет басшыларының да қарсы тұруына ықпал жасай білген жан сырының нақты амалдары мен намаз орындауларын, білімдерін дін ғалымы, хазірет дегендер өздерін кімдермен салыстырып сауатты ғалым аталып жүр деген сұраққа кімнен жауап іздейміз?

«Ағаш көркі жапырақ, адам көркі шүберек», «Бөрік-адамға көрік», «Ескі киімді баптағаның жаңа киімді сақтағаның», «Ескісіз жаңа болмас, жаңасыз ескі болмас», Етігі жаман төрге шыға алмас, жеңі жаман табаққа да кіре алмас», «Жыртық етік аяқ қажар», «Киімі жаманды ит қабады, ниеті жаманды құдай табады», «Орамал тон болмайды жол болады», «Сөз бергенге ерме, бөз бергенге ер, сөз бейнет болар, бөз көйлек болар», «Қанжыға тон сақтайды, тон жан сақтайды», «Тоғыз қабат торқадан тоқтышығым терісі артық», «Киіміңе қарап қарсы алар, ақылыңға қарап шығарып салар».

Дін мен Діл кітабында шұлыққа мәсіх тартуға болмайды, үнемі жуып жүру керек екенін бүкіл құран тәпсіршілерінің еңбектерінен дәлелдер келтіріп зорға дегенде дәлелдеп шығып, ал Ислам ғылымхалы кітабында аяққа мәсі киіп жүргенде ғана мәсі сыртынан мәсіх тартылатынын дәлелдепті. Әрине негізі діннің басты шарты да осында. Бірақ көп ғалымдардың пайғамбарымыздың да, сахабалардың да жалаң аяқ жер баспағанын мүлде қаперден шығарады. «Аллаһ (Алла) Елшісі бізге дәрет алып, мәсі киген кезімізде егер жолаушы болсақ үш күн, тұрғын болсақ бір күн бір түн бойы мәсіх тартуымызды және мейлі кіші, мейлі үлкен дәрет үшін оны шешудің қажеті жоқ екенін, тек жүніп болған кезде ғана шешуімізді әмір етті.» (Сауан ибн Ассалдан) «Пайғамбардың сәлдесі мен мәсілеріне мәсіх тартқанын көрдім» (205-өсиет) «Оң аяқ бірінші киіліп, соңында шешіліу үшін, біреуің кебіс кигенде оңнан бастап, шешкенде сол аяқтан бастасын» деген. (1900-өсиет) Пайғамбарымыздың жай өсиет қана емес, өзі қалай киінуді көрсетіп әмір берген аятын онда неге біздер орындамай мешітке жалаң аяқ, жалаңбас жүріп ал тақуа, қажы, ғалым аталғандарымыз өздері пайғамбар әміріне қарсы келеді? Оған не себеп? «Сүнетті орындамайтындар, хадистерді жоққа шығаратындар» дегеніміз жөн.» (238-бет) «Пайғамбардың өзі: «Уа адамзат! Мен сендерге екі нәрсе қалдырып барамын. Соларды мықты ұстансаңдар ешқашан адаспайсыңдар. Ол Алланың кітабы Құран және менің сүнеттерім..» деп, өзінің бірқатар сахих хадистерінде тура жолдан таймаудың кепілдігі екенін ескертіп кеткен.» (243-бет).