«Өзің үшін еңбек қылсаң, өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың; адамдықтың қарызы үшін еңбек қылсаң, алланың сүйген құлы боласың» (Абай 37-сөз) «Жындар мен адам баласын құлшылық үшін жараттым» деген жаратушы иеміздің үкімін адамзаттың екі түрлі құлшылық жағдайда өмір сүруімен байланысты деп түсінген жөн. Адамзаттың өмір сүру үшін, тірі болып қалуы, көбейіп өсіп-өну үшін, өзінің жақсы тұрмыс кешуі үшін де еңбек етуі де құлшылық әрекеті болып, малдық қуатын өсіріп көбейтіп өндірумен байланысты болғандықтан жындылық деп атайды.
Байтасов Т.К. жеке блогы
Өнерді табу өсиет,
Білімді болу қасиет.
Білімнің ойы шатасса,
Туады басқа қасірет.
Тәуелсіз ба бүгін қазақ таңында,
Еге болып дүние байлық малыңа.
Ата-баба арманы деп шатасың,
Егелік жоқ қазақ тегі жаныңа!
Дүние жаратылған қарсылықтан,
Ақ қара, ыстық суық, от пен судан.
Бастапқы төрт қозғалыс негізінен,
Сегіз түр адамзатқа сыны болған.
Махаббат өмірге ғашық қылған,
Ақылсыз мұны қалай пенде ұққан.
Бес сезіммен шын сүю қалай болмақ,
Өз жанын түсіне алмас шайтандықтан.
Кер замандық қазақтың талабы барды,
Адамдық қасиет жоғалды бәрі.
Жамандықтың салтына жалғанып алды.
Ақырзаман белгісін түгел алған,
Бабалары қазақтың болжамы барды.
Ұлт мінезі замана тағдырында,
Заманың меңгерумен сынағында.
Құдайшылдық қашанда алып шығар,
Көтертіп нардың жүгін ауырында.
«…Ұят кімде болса иман сонда,-деген. Енді бұл сөзден білінді; ұят өзі иманың бір мүшесі екен. Ондай болса білмек керек, ұят өзі қандай нәрсе? Бір ұят бар-надандықтың ұяты…Не шариғатқа теріс, не ақылға теріс жазығы жоқ болса да, надандықтан бойын керістендіріп, шешілмегендік қылып, ұялмас нәрседен ұялған мұндай ұят шын ұялу емес-ақымақтық, жамандық…» (Абай 36-сөз) Адамзаттың меңгеруге тиісті үш түрлі ғылымның сипаты болатынын баяндадық. Ал енді; Ұят дегеніміз; барлық жарықтық қуаттардың ішіндегі ең ұзын толқынды қызыл түсті ғылымның, шындықтың бейнесінен болмақ. Күн қызарып әлемнен ұялып шығады да, қызарып барып ұясына батады. Қызыл түсті шындықтан күнің жарығы қызуы жер әлемге тарайды да, қайта қара түнектің ішіне сіңеді. Демек ұяттың да негізінде жарықпен және қараңғылықтың ішінен, өткен күннің тағдырынан жол көрсететін екі сипаты, екі түсті күні (қызыл, сары) болуы шарт.
Тағдырдан бар көп сынақ,
Талайлар жүр құлап.
Құдайын бар таныған,
Сүрінгеннен ес жинап.
Сыр сандықты ашатын,
Әулилер берген батасын.
Мазаққа алды діншілер,
Білімділер күйе жаққасын.
