Дін-насихат, деген пайғамбармыз. Ал дін насихатының екі түрлі жағдайда көрнісін беретінін, Мәшһүр Жүсіп атамыз баяндап кетіпті. Бірінші жағдайда; Ғылымхал болып, жүректен- жүрекке берілетін көместік сипатта болса; екінші жағдайда; кезінде ғылымхалде болған әулиелердің, даналардың шығармашылық тұрғыда пән болып қалған білімін ғылымқал, деп атаған. Ал енді қазіргі білімді заманда ұстанған дініміздің бағытын, қандай адамдық рухани қуат пен құндылықтарды меңгеріп тәрбиелеуге негізделуін, шығармашылықтан, сұхбаттарын естіп, құран арқылы салыстырып, дін ісі болған; шариғаттық білімділік, біліктілігін яғни ғылым-қалдық жағдайын; сөз тазалығын, астарын зертеу арқылы анықтауға болады. Бірақ ол дін ғалымдарының ғылымхалының жағдайына, яғни жанына алған, құпия сыр, кітабына, имандылық қуатына өлшем бола алмайды да.
Байтасов Т.К. жеке блогы
Ислам газетінің 2016 жылы 11-наурыз, №5 (33) санды басылымында Құдайберді Сабыржан атты дін зерттеушісінің мақаласы басылған екен. Сонымен Сабыржан діншінің пәтуасына жүгінсек; «Тағдырымда не жазылған?», «Болашақта не күтіп тұр?» деген секілді сұрақтар адамзат баласымен бірге сонау алғашқы дәуірлерден бері жалғасып келе жатыр. Өйткені, адам жаратылысында алдағы күндерде не болатынын білуге деген ерекше құмарлық бар. Осы себепті адамдағы осы бір қажетілікке сай болашақты болжағыштар мен көріпкел балгерлер де әрдайым табылып отырған….» деген түсініктерімен көптеген ғұламалардың өсиеттерінен мысалдар бере отыра жалпы көріпкелдік дегеннің ислам дінімен, Мұхаммед пайғамбармызбен және Алла тағала тарапынан да құран аяттарымен тыйым салынғанын дәлелдеуге тырысып аяттарға да сүйеніп пәтуа беріпті.
«Жаратылысында әрбір адамға өз тіршілігі үшін және ең жоғарғы кемелдік дәрежесіне жету үшін көп нәрсе керек, ол мұны өзі жалғыз жүріп таба алмайды және бұған жету үшін ол қандай да бір адам қауымын қажет етеді, осы қауымдағы адамдардың әрқайсысы оған қажетті нәрселердің жалпы жиынтығынан қандай да бір затты тауып беріп отырады. Оның бер жағында әрбір адам өзінен басқа екінші адам жөнінде де нақ осындай күйге түседі. Міне сондықтан да бір-біріне көмектесіп отыратын біреуі екіншісінің өмір сүруіне қажетті нәрселердің бір бөлігін тауып беріп отыратын көптеген адамдар бірлестіктері арқылы ғана адам өзінің жаратылысына сай кемелдік дәрежесіне жетеді.» (Әбу Насыр Әл-Фараби) Дана бабамыз Алла тағаламыздың құран аяттармен үкім берген қауымдастықты меңгерудің сырын осылай тәптіштеп түсіндіріп кетіпті.
Қандай да бір істі және дін рәсімдерін орындап меңгеру үшін, әуелі соның ниетін жасаймыз, яғни ниеттенеміз. Мұндай ниеттену арқылы өзіміздің құдайдың біздер үшін жаратқан жақсылығына деген ықыласымызды білдірген болып және көңілден пайда болған мақсұтымыздың бағытын да белгілейміз. Оны жанның құмарлығы деп атауға болады. Ниеттің қозғаушы күші де белгілі бір қозғалыс киесі себепке байланысты. Яғни бір себептен пайда болған оқиғаларға, көріністерге, тағдырдың, заманның жағдайларына қарай пайда болған кедергілерден, сынақтардан немесе бақытты өмір сүруге байланысты талаптан пайда болатын ниеттердің сан алуан түрлері бар.
Айта-айта алтайды, әжеміз сонан қартайды деген төркінін, туған жерін сағынған әжеміздің мұңын түсінген ұрпақтары. Біздің де ата жолында аз да болса ата-баба дәстүрін, тақуалық тазалығын сақтауға тырысып, сонан болар, әйтеуір тылсымнан келіп жатқан хабарлардың көп жағдайда өз басымызда жан ұяларымызда және жұртқа жеткізген ескертулердің де нақты орындалып жатқанына да дәлелдер жеткілікті де бар. Сондықтан біздер айтудан жалықпаймыз; әлде де айта береміз, ел басшылар мен бұқара халық тарапынан тыңдар құлақ аз болса да.
Қазіргі таңдағы масһаб діншілері мен дін имамдары Алламен арада ешқандай дәнекер болмауы керек, тікелей Аллаға табынып (ұқсастықта болып) жалбарыну керек деп түсіндіреді. Негізінде жалпы жаратылыстың барлығы тұтастай Алла болып, Алланы тану дегеніміз әлемдік тұрғыда ақылымыздың шамасы жеткенінше ғана жаратылыстың барлық құпия сырларын, ішкі зайырлық қадір-қасиет, білімін және ақиреттік білімін меңгерумен ғана Алламыздың өзіндік сипаттарын ғана ұғынып, танып, біздер үшін жаратқан қадір, қасиеттеріне, жолына бой өрісімізбен, жан өнімі көлеңке перштелігімізбен жалғанамыз.
Қырық үйден тыймаған,
Бойға жарық жимаған,
Қыз етексіз, санасыз
Шашын жайып жынданған.
Дін-насихат деген барлық киелі кітаптарда. Ал насихаттың адамзаттың сөз өнерімен, ақыл, даналықты меңгерумен байланысты әлемдік қуаттардың жүйесіне жалғану кітабының әр замандық уақиға, қозғалыстық өзгерістерге сай білімнің қуатымен белгіленген түсінігі болып табылады. Біздер қандай білімді меңгерсек те, оның пайда зиянын анықтап, белгілі шамасын өлшемінен артық шектен шықпау үшін жанымызды жоғалтпауға жаратылыстың ақ бұлағына, бастапқы ғылымға жалғануды меңгеруіміз керек.
Мереке наурыз басы әйелдерде,
Ырымға айналған күн шет елдерде.
Көшеге шығып қатын, қыздар,
Жын-қуатпен біз де тең деп ерлерге.
Бір күнді ғана әйелдерге неге арнаған,
Бір күн сыйлап, артынан ұмыт болған.
Шариғат, дін ислам бұған қарсы,
Күні-түні, сый құрметті парыз қылған.
«Мұхаммед сол уақытта Раббың періштелерге; «Әрине мен жерде бір орынбасар жаратамын!»,-деген еді. Періштелер: «Онда бұзақылық істеп, қан төгетін біреу жаратасың ба? Негізінен біз Сені дәріптеп, мақтау мен пәктаудамыз» деді. Алла: «Мен сендердің білмегендеріңді жақсы білемін!»,-деді.» (2-30) Бұл аятқа ақыл тоқтатқан адам баласына ол уақытта жер бетінде бірін-бірі азық қылған, қан төгетін жанды жаратылыс егелерінің, яғни жындық сипатта; жәндіктік, жануарлық, құстық тұрғыда болғаны, олардың негізінде 4-періштелік (Жәбірейіл, Исрафил, Микәйіл, Әзірейіл) тәңірлік жүйемен басқаруында тұрып енді, барлық жанды жаратылыстың сырын, қасиетін меңгерген және барлық періштелерді де басқарып қызметке тұрғызуға, жер бетінің барлық ісінің халифасы қылып, Алла тағаланың Мен-Жар сипатының ұқсасы; Мен-Адам сипатын, Раббымыз ақ топырақтан жаратқан еді.
